اسطوخودوس

اسطوخودوس گیاهی است چندین ساله به ارتفاع حدود نیم متر با برگهای متقابل ، باریک ، دراز سبز رنگ و پوشیده از کرکهای سفید پنبه ای . گلهای آن برنگ بنفش و بصورت سنبله می باشد . قسمت مورد استفاده این گیاه ، گلها و سرشاخه های گلدار آن است .
اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد . طعم آن تلخ است و بعلت بوی مطبوع آن در عطر سازی مصرف می شود . اسانس اسطوخودوس که از تقطیر گل و سرشاخه های گلدار این گیاه بدست می آید مایعی است زردرنگ یا زرد مایل به سبز که دارای بوی مطبوعی است . اسانس اسطوخودوس دارای حدود ۴۰% استات لینالیل است همچنین در آن ترکیباتی نظیر اسید بوتیریک ، اسید پروپیونیک و اسید والریک ، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد . اسطوخودوس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است . 
● خواص داروئی: 
۱) برای رفع خستگی و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ریخته و برای مدت یکربع ساعت در آن دراز بکشید . 
۲) گرفتگی ها را باز می کند .
۳) مقوی معده است .
۴) ادرار آور می باشد .
۵) معرق است و تب را پائین می آورد . 
۶) صفرا بر بوده و کبد را بکار می اندازد و بیماری های کبدی را برطرف می کند .
۷) ضد تشنج است 
۸ ) برای تقویت عمومی بدن خوب است .
۹) کرم های معده و روده را از بین می برد .
۱۰) بیماری های سینه و سرفه را برطرف می کند .
۱۱ ) در معالجه زکام موثر است .
۱۲) از آن می توان بعنوان مسهل و تمیز کننده استفاده کرد. 
۱۳) برای رفع بیماریهای مجاری و ادرار مفید است .
۱۴) برای برطرف کردن رعشه و سرگیجه حدود ۵ گرم از پودر آنرا با عسل مخلوط کرده و هر شب بخورید . 
۱۵) برای رفع فراموشی و تقویت حافظه از دم کرده اسطوخودوس استفاده کنید .
۱۶) برای رفع بیخوابی یک قطره از روغن اسطوخودوس را روی یک تکه پنبه بچکانید و آنرا داخل بالش خود قرار دهید خواب مطبوعی برای شما می آورد .
۱۷) برای برطرف کردن غم و اندوه هر روز دم کرده اسطوخودوس بنوشید . 
۱۸) اگر دست و پای شما خواب می رود از این گیاه استفاده کنید .
۱۹) برای پیشگیری از آب آوردن بدن دم کرده اسطوخودوس بنوشید .
۲۰) زردی را برطرف می کند .
۲۱) برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مفید است .
۲۲) سردرد و سردردهای یکطرفه را درمان می کند .
۲۳) برای معالجه ضعف اعصاب مفید است .
۲۴) طپش قلب را از بین می برد .
۲۵) آسم را برطرف می کند .
۲۶) برای رفع ترشحات زنانه می توانید از این گیاه استفاده کنید .
۲۷) برای برطرف کرده سوء هاضمه یک قطره اسانس اسطوخودوس را در یک لیوان آب نیم گرم ریخته و یا یک فنجان از دم کرده آن را بنوشید . 
۲۸) اسطوخودوس درمان کنده رماتیسم ، آرتروز و نقرس است . برای این منظور کمپرس آنرا بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه ۲ قطره روغن آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و عضو دردناک را با آن ماساژ دهید .
۲۹) زخم های کهنه را با مالیدن اسانس اسطوخودوس که در الکل حل کرده اید برطرف کنید . 
۳۰) برای درمان بیماریهای ریوی ۲ تا ۳ قطره روغن اسطوخودوس را با یک قاشق غذا خوری روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و سینه و پشت بیمار را ماساژ دهید .
۳۱) مالیدن پماد اسطوخودوس زخم ها را ضد عفونی کرده و التیام می بخشد . 
۳۲) برای برطرف کردن بوهای نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد عطر مطبوعی را در هوا پخش می کند . 
۳۳) برای رفع بیخوابی یک قاشق چایخوری پودر اسطوخودوس را با یک قاشق چایخوری پودر سنبل الطیب مخلوط کرده و در یک لیوان آبجوش ریخته و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید . این دم کرده را یکساعت قبل از رفتن برختخواب میل کنید تا بیخوابی شما برطرف شود .
● طرز استفاده: 
۱) دم کرده اسطوخودوس : حدود ۵ گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت ۱۰دقیقه دم کنید . مقدر مصرف این دم کرده ۴-۳ فنجان در روز است . 
۲) کمپرس اسطوخودوس : ۳۰ گرم گل و یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آبجوش مخلوط کرده و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید . 
۳) اسانس و روغن اسطوخودوس را می توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها تهیه کنید برای مصرف یک قطره از آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و برای ماساژ استفاده کنید . و یا یک قطره آنرا روی یک حبه قند و یا یک قاشق عسل مخلوط کرده بخورید .
● مضرات : 
اسطوخودوس گیاهی است بی ضرر که همه می توانند از آن استفاده کنند . فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نست و باعث آشفتگی می شود . اینگونه اشخاص باید آنرا با سکنجبین یا کتیرا بخورند.

آویشن

گیاهی است علفی شبه درختچه ای چند ساله که تاریخ گل آوری آن از اردیبهشت تا شهریور می باشد. پراکنش آن بفراوانی در نقاط کوهپایه ای, مراتع, خاکهای شنی, سنگلاخی, در جنگلهای آزاد و در مناطق کم درخت پست تا مرتفع رشد می کند. توزیع جغرافیایی آن در مناطق معتدل اروپا و آسیا و همچنین گرینلند, ایسلند و مناطق اطراف رودخانه ینی سئی سیبری می باشد. محل استقرار آن در آمریکای شمالی می باشد. قسمت های هوایی آن قبل از مرحله گل آوری جمع آوری می گردد. قسمت های فوقانی بهمراه گل چیده شده و در سایه و یا درون اطاقک های خشک کن با حرارت مصنوعی تحت شرایط ۴۰ درجه سانتی گراد خشک می شود. دارو دارای عطر و قدری طعم تلخ, مزه ادویه ای می باشد. این دارو حاوی ۳/۰ درصد اسانس است که ترکیبات آن بستگی به منشا جغرافیایی و سایر فاکتورها دارد. همچنین دارو دارای فلاون ها, تانن ها و ترکیبات تلخ می باشد. 
اثرات مفیدی در درمان بیماریهای مجاری تنفسی فوقانی و نیز ناراحتی های جهاز هاضمه دارد و این بعلت کاهش اسپاسم وجلوگیری از نفخ می باشد. بصورت مصرف داخلی بفرم دم کرده قطره یا شربت برای سرفه های محرک زکام و آبریزش مجاری تنفسی فوقانی و هم چنین ناراحتی های جهاز هاضمه بکار می رود. به عنوان استعمال خارجی در درمان زخم های چرکی و روماتیسم کاربرد دارد. اسانس این گیاه دارای خاصیت ضد عفونی کننده است و برای تهیه برخی غرغره و دهان شویه ها و خمیردندان بکار می رود ولی ازطرف دیگر شبیه روغن آویشن است. دارو منحصرا بصورت وحشی جمع آوری شده و بنابراین شامل گونه های مختلفی از آویشن می باشد.

اکلیل کوهی (رزماری)

● مقدمه
گیاه رزماری از قدیم الایام مورد توجه مردم بوده است. لیکن از آن به عنوان دارو استفاده نمی‌شده وعموماً در مراسم تشریفاتی و جشن‌ها ، بعنوان سمبل عشق و علاقمندی به کار می‌رفته است. رومیان قدیم برای اولین بار به کشت این گیاه اقدام نمودند و بتدریج در قرن اول میلادی به خواص درمانی این گیاه پی بردند و از آن پس این گیاه نیز بعنوان گیاه دارویی شناخته شد.
● خصوصیات گیاه شناسی 
اکلیل کوهی (Rosmarinus officinalis) ، گیاهی است خشبی، چند ساله، همیشه سبز و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) ، منشأ این گیاه مناطق آهکی نواحی مدیترانه گزارش شده است. ارتفاع این گیاه بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش داشته و بین ۱ تا ۲ متر متغیر است. برگها سبز رنگ، متقابل، باریک ، بلند و نوک تیز است. سطح رویی برگ صاف و فاقد کرک است در حالی که پشت برگ سفید رنگ و پوشیده از کرک می باشد. گلها کوچک و آبی رنگ بوده و اواخر بهار از لابلای برگها خارج می شود. گلها به ندرت سفید رنگ است. گلهای این گیاه نوش فراوانی تولید کرده و شدیداً عسل آور است .
● مواد موثره:
برگها وگلهای این گیاه حاوی مواد موثره هستند . از اینرو پیکر رویشی اکلیل کوهی از بوی مطبوعی برخوردار است . مواد موثره این گیاه را اسانس، تانن و مواد تلخ تشکیل میدهد . مقدار اسانس دربرگهای خشک بین ۵/۰ تا ۵/۱ درصد می باشد. مهمترین ترکیبات اسانس را سینئول (cineole)، کامـفور (camphor)، بورنـیل استات (bornyl acetate) و اسید رزماریک تشکیل
می دهد. ترکیبات دیگر گیاه را موادی نظیر فلاونوئیدهای آپی ژنین، روتین، لوتئولین و کومارین های آمبلی فرون، هرنیارین تشکیل و اسیدهای گیاهی نظیر اسید کافئیک نیز در برگهای این گیاه وجود دارد . 
● اثر درمانی
ترکیبات موجود در عصاره اکلیل کوهی به سبب تحریک متابولیسم و تسریع گردش خون سبب گشادکنندگی عروق و مویرگها شده و بدین ترتیب باعث تقویت و شادابی پوست و مو می گردد. این عصاره از ریزش مو جلوگیری کرده و لذا در تولید فرآورده هـای بهداشتی و آرایشی بر روی مو و پوست معمولی و چرب کاربرد زیادی دارد. 
● سایرکاربردها 
از گیاه رزماری همچنین در درمان فشار خون، نفخ و بی اشتهایی استفاده می‌شود. مصرف موضعی آن نیز دردرمان دردهای عضلانی و بیماریهای رماتیسمی کاربرد دارد. اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی شدید داشته و بعنوان طعم دهنده در داروهای بد مزه بکار می‌رود. همچنین مواد مؤثره این گیاه خاصیت نگاهدارندگی شدید داشته و در صنایع غذایی و کنسرو سازی کاربرد فراوانی دارد.
● فرآورده‌ها
از مواد مؤثره این گیاه پمادها و کرمهایی جهت درمان دردهای رماتیسمی و عضلانی تهیه شده است. اگرچه عصاره‌های پروپلین گلایکولی این گیاه بعنوان مواد اولیه تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد لیکن از عصاره‌های آبی و آبی الکلی و حتی عصاره‌های خشک این گیاه نیز درتهیه داروهای معالجه کننده ناراحتی های گوارشی استفاده می‌شود. مهمترین فرآورده های تولیـدی ازعصـاره های این گیاه شامل شامپوها ، نرم کننده های مو، لوسیونهای دست و صورت و ژل حمام می باشد.
● محصولات شرکت دارویی زردبند
▪ گیاه اکلیل کوهی با مقادیر استاندارد مواد مؤثره.
▪ اسانس اکلیل کوهی به شماره مجوز ۰۳۸- (زـ ب)-۸۲- م.
▪ عصاره گلایکولی اکلیل کوهی جهت استفاده در فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی به شماره مجوز ۰۰۳- (زـ ب)-۷۹- م.

دکتررضا امیدبیگی
مشاورعلمی شرکت دارویی زردبند [e-mail]
مهندس محمدرضاباستان
کارشناس تحقیقات کشاورزی شرکت دارویی زردبند [e-mail]
مراجع:
۱- زرگری, علی, ۱۳۷۶. گیاهان دارویی, انتشارات دانشگاه تهران, جلد چهارم , ۹۶۹ صفحه.
۲- Andrew¸C. ۱۹۹۶. The encyclopedia of medicinal plants. Dorling Kindersley.
۳- Bruneton¸J. ۱۹۹۵. Pharmacognosy¸ Phytochemistry¸ Medicinal Plants¸ Lavoisier pub. Paris.
۴- Dragoco catalogues¸ Extrapones. 
۵-The complete german conmmission E monographs,۱۹۹۸,۱۹۷.
۶- Happer¸ H. ۱۹۸۷. Herbal cosmetics¸ Thorsons pub. 
۷- Markers¸ A. ۱۹۹۷. Herbal extracts in cosmetics the worldwide dictionary for the cosmetic industry. 
۸- Martindale ۱۹۸۸. 
Chemical Abstracts
hair product 
۱۹۹۴-vol:۱۲۰
- hair lotion contg., for alopecia prevention and treatment, ۱۱۱:P۴۵۰۴۶w 
- hair growth lotions contg. mercuric salts and, ۱۱۱:P ۱۲۰۶۲۳n, P۱۲۰۶۲۵q
- hair prepns. contg. keratin driv. And, ۱۱۱:P ۱۵۹۹۹۱f 
- hair prepns. contg. microbicide and, for dandruff control, ۱۰۶:P۷۲۶۹۵k 
۱۹۹۳-vol:۱۱۸
- hair conditioner contg. chiein driv. and, No:۶ P ۴۵۴۴۶w 
۱۹۹۴-vol:۱۲۰
- hair conditioner contg. disodium cocoumphodracetate and, No:۸ P۸۶۰۸۵n 
- laccase from, as oxidants, hair dyes and permanent hair wave-seeting compns. contg., No:۲۲ P ۲۷۹۸۴۷w
۱۹۹۷-vol:۱۲۶
- hair treatment compns., No:۷ P ۹۴۶۰۲t 
- hair tonic and growth stimulant comns contg. kankosozol and rosemary exts. No:۶ P ۷۹۷۸۳j 
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- hair dye compn. contg. alaccase, No:۹ P ۱۲۰۵۸۹u, P ۱۲۰۵۹۰n 
- hair dye compn. contg. alaccase, No:۹ P ۱۲۰۵۹۶u 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- hair cleaner compn. contg. behentrimonium chloride, aloe vera gel and glycerol, No:۲۴ P ۳۴۸۷۱۵d 
- two component hair dye contg. sulfites and glycols as penetration promotors, No:۱۹ P ۲۷۷۷۱۸r 
- hair compns. contg. zinc pyrithione and piroctone olamine for treatment of dandruff, No:۶ P ۸۱۸۳۲d 
anti wrinkle/anti aging 
۱۹۸۷-۱۹۹۱
- anti wrinkle cosmetics contg. titania sol and, ۱۱۱:P ۲۰۱۳۸۸s
۱۹۹۴-vol:۱۲۰ 
- anti aging cosmetics contg., No:۲۲ P ۲۷۹۸۶۳y 
۱۹۹۹-vol:۱۳۰ 
- anti wrinkle cosmetics contg. rosemarinic acid, No:۱ P ۷۲۷۷g 
- essence, collagen bundle conditioner; wrinkle-preventing cosmetics contg. collagen bundle conditioners and inflammatory inhibitors, No:۱۳ P ۱۷۲۷۹۸k
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- antiaging anti wrinkle cosmetics contg. glutathione and plant exts. as elastase inhibitor, No:۱۷ P ۲۳۳۴۱۴ b 
- skin prepns.contg. antioxidants to prevent photoaging, No:۴ P۴۹۲۱۶n 
۲۰۰۱-vol:۱۳۴
- antiaging cosmetic contg. camu-camu (myreiaria dubia) exts. and active O scavengers, No:۱ P ۹۱۶۹e
۲۰۰۱-vol:۱۳۵ 
- cosmetic or topical compns. for prevention or treatment of skin damage or aging caused by uv, No:۲ P ۲۴۴۰۵t 
cleansers 
۱۹۸۷-۱۹۹۱ 
- cosmetic cleansers contg. N-acetyl glutamate and, ۱۰۶:P ۱۶۲۳۸۸s 
- cosmetic cleansers contg. caseins and oil and, ۱۱۰:P ۱۴۱۲۸۰t 
۱۹۹۳-vol:۱۱۸ 
- cosmetic for cleansing and moisturizing contg., NO:۲۲ P ۲۱۹۴۸۰v 
۱۹۹۸-vol:۱۲۸ 
- oil-in-water cosmetic cleansing emulsions for improving skin conditions, No:۱۶ P ۱۹۶۴۷۴m 
- combination of surfactants, chelating agents and essential oils as disinfectants and cleaning agents, No:۱۱ P ۱۳۲۴۹۲h 
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- cleaning path for improving skin condition, No:۱۰ P ۱۳۴۴۲۵z
moisturizing 
۱۹۹۳-vol:۱۱۸ 
- cosmetic for cleansing and moisturizing contg., No:۲۲ P ۲۱۹۴۸۰v 
۱۹۹۶-vol:۱۲۵
- rheol. structural anal. and cosmetic efficacy of an honey based hydrating cream, No:۴ P ۴۱۴۰۸g 
lotions 
۱۹۹۸-vol:۱۲۸ 
- cosmetic lotions contg. acidic water and, No:۴ P ۳۹۴۱۰v 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- after shave lotions contg. lower alcs., astringents, and polyalcs. and plant exts., No:۲۶ P ۳۷۶۵۵۸v 
Skin-lightening 
۱۹۹۵-vol:۱۲۳ 
- skin lightening cosmetics contg. melanin formation inhibitor extd. From plants, No:۱۶ P ۲۰۸۴۹۶q 
۱۹۹۶-vol:۱۲۵ 
- skin lightening cosmetics contg. amine drivs. and plant exts., No:۶ P ۶۷۱۸۵g
۱۹۹۷-vol:۱۲۷ 
- skin lightening cosmetics contg. plant exts. showing strong tyrosinase inhibiting activity, No:۲ P ۲۳۵۳۵h 
۱۹۹۸-vol:۱۲۹ 
- skin lightening cosmetics contg. alkoxysalicylate and plant exts., No:۲۴ P۳۲۰۹۶۳g 
- skin lightening cosmetics contg. tranexamate and plant exts., No:۲۴ P ۳۲۰۹۶۲f 
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- skin whitening compn. with hypopigmenting component and antioxidant, No:۲۳ P ۳۱۴۱۱۸k 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- skin lightening cosmetics contg. garden balsam exts. or bisnaphthoquinone compd. contained therein, No:۴ P ۵۰۸۷۹r 
anti bacterial/anti acne 
۱۹۹۸-vol:۱۲۹
- lignan glycoside combinations with antisebum/antibacterial agents for prevention of acne and dandruff, No:۲۶ P ۳۴۷۲۹۵c , P ۳۴۷۲۹۶d 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- ext. for bactericide combinations in detergents, No:۹ P ۱۲۴۱۵۶f 
- cosmetics contg bactericides and plant exts., No:۴ P ۵۰۹۱۱z 
cosmetic preservative 
۱۹۸۲-۱۹۸۶ 
- cosmetic preservative contg. condensate of oil and glyceride and, ۱۰۰:P۱۷۹۹۴۷x 
- exts. of, as preservatives for food, cosmetics, and pharmaceutical, ۹۶:P۴۰۷۲۸g 
۱۹۹۶-vol:۱۲۴ 
- inhibition of lipids peroxidn. In cosmetics by rosmarinus officinalis ext., No:۲ P ۱۵۲۳۳f
۲۰۰۱-vol:۱۳۴ 
- extn. of natural plant ingredients as preservatives, No:۱۵ P۲۰۶۸۵۱x 
dental products 
۱۹۸۲-۱۹۸۶
- mouth washes contg. dispensing base, in relation to, ۱۰۴:P ۱۰۶۱۱e 
- oral deodorants contg. menthol and, ۹۹:P ۱۸۱۲۸۸h

اسفرزه

گیاهی است علفی، چندساله به بلندی ۱۰-۵ سانتی متر، بدون ساقه و با کرک های نرم، برگ ها به حالت روزت کشیده، باریک تا نیزه ای، نوک تیز، پوشیده از کرک های کم و بیش فراوان است. سنبله گرد یا کشیده و کرکدار است. گلبرگ ها لوب دار، تخم مرغی یا گرد - قلبی شکل، قایقی شکل- و تخمدان دارای دو تخمک است. دانه ها و پوست دانه، اندام دارویی این گیاه را تشکیل می دهد. دانه ها تخم مرغی و قایقی شکل به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای با ته رنگ ملایم صورتی است. زمان جمع آوری دانه ها مردادماه است. انتشار عمومی این گونه در هندوستان، پنجاب، ایران و جزایر قناری است. دانه های اسفرزه دارای موسیلاژ، پروتئین، قند، روغن ثابت و تانن است. موسیلاژ حاصل از آن دارای دو بخش است که یک قسمت در آب سرد و قسمت دیگر در آب داغ محلول است. قسمت محلول در آب داغ پس از سرد شدن به حالت ژل درمی آید. از دانه اسفرزه به عنوان ضدسرفه، ضد التهاب دستگاه گوارش، ملین و در درمان سندروم روده تحریک پذیر استفاده می شود. از موسیلاژ آن در فرآورده های آرایشی به عنوان امولسیون کننده و از پوست دانه ها به صورت موضعی در رفع تحریک پوست استفاده می شود. از اسفرزه در طب گذشته به صورت خوراکی به عنوان ملین و به صورت موضعی به عنوان ضدالتهاب استفاده می شده است. از فرآورده های موجود در بازار می توان به گرانول پسیلیوم و پودر پسیلیوم اشاره کرد. دانه های این گیاه با دانه گیاهان تیره شب بو، میوه های تیره گندمیان و سایر گونه های جنس Plantggo ممکن است اشتباه شود.
۵-۳ گرم پوست دانه به صورت خوراکی به عنوان ملین یا ۱۰-۵ گرم دانه پس از چند ساعت غوطه ور بودن در آب گرم همراه با مقدار زیادی آب می تواند مصرف شود.
سحر شهنازی

اوکالیپتوس

اوکالیپتوس درخت همیشه سبزی است به ارتفاع بیش از ۹۰ متر و تقریباً در همه جای دنیا وجود دارد. قسمت مورد استفاده، در گیاه درمانی، برگ تازه یا خشک شده آن است که اسانس مفیدی دارد. مصرف و عملکرد: به صورت بخور، ضدعفونی کننده مجاری تنفسی است؛ و به صورت قطره یا شربت ضدسرفه است؛ و به صورت خمیر دندان و دهان شویه نیز مصرف درمانی دارد. 
همچنین ضدتب، خلط آور، پایین آورنده قند خون ( انواع دیابتها ) است در گذشته نیز، پودر برگ آن برای پر کردن دندانهای پوسیده کاربرد داشته است.
طریقه و مقدار مصرف خوراکی: ۲۰ تا ۵۰ گرم برگ اوکالیپتوس را در ۴ لیوان آب جوش دم کنید و صبح و ظهر و شب هر دفعه یک یا دو استکان با شکر یا عسل تناول کنید. هشدار: زیاده روی در مصرف اوکالیپتوس، مثلاً خوردن ۴ تا ۲۴ سانتیمتر مکعب از اسانس اوکالیپتوس، محرک شدید معده و روده است و باعث سرگیجه و کهیر و حتی مرگ انسان می شود.

بابونه

● خصوصیات گیاه شناسی:
بابونه (Matricaria chamomilla) گیاهی است علفی ، یک ساله متعلق به تیره گل ستاره ایها (Asteraceae) . منشأ این گیاه آسیای صغیر گزارش شده است ولی در شمال و جنوب آمریکا و همچنین دراسترالیا نیز می روید. ارتفاع این گیاه بین ۵۰ تا ۸۰ سانتی متر است .
برگها منقسم، باریک، کشیده، نیزه ای شکل ، صاف و فاقد کرک بوده و به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند. گلها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی ظاهر می شوند. 
قسمت میانی گلها که مجموعه ای از گلچه های لوله ای زردرنگ است در اوایل رویش نیمه کروی است ولی با نمو گلها و باز شدن گلچه های لوله ای کمابیش مخروطی شکل (به شکل کله قند) میشوند. قطر گلهای بابونه متفاوت و بین ۵/۱ تا ۳ سانتی متر است .
● مواد موثره: 
گلهای بابونه حاوی مواد موثره هستند. هنگامی که گلها کاملاً باز می شوند از بیشترین مقدار ماده موثره برخوردارند. در گلهای بابونه اسانس، فلاونوئید و مواد موسیلاژی ساخته و ذخیره میشود. 
مهمترین ترکیبات اسانس را کامازولن و آلفا بیسابلول تشکیل می دهند. مهمترین فلاونوئیدهای موجود در گل بابونه عبارتند از آپی ژنین، آپی ژنین-۷- گلایکوزید و لوتئولین.
● کاربرد:
کامازولن دارای خاصیت ضد التهاب است و در مصارف خارجی از عصاره آن کرم های ضد التهاب پوستی و جلوگیری از اگزما تهیه می شود. پمادهای حاصل از این گیاه جهت معالجه سوختگیهای پوستی نیز استفاده می شود. عصاره بابونه به رشد و تقویت پوست و مو کمک کرده و سبب جلوگیری از حساسیت های پوستی می شود. ترکیبات موجود در عصـاره بـابونـه سبب تسریـع گردش خون درمنطقه حساس و آسیب دیـده شده و تقسیم سلول و در نهایت ترمیم زخم را تسریع می نماید. 

دکتر رضا امید بیگی
مراجع: 
۱-امیدبیگی، رضا، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوم، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۹، ۳۹۷ 
۲-امیدبیگی، رضا، بابونه، نشریه ترویجی. 
۳- Dragoco catalogues¸ Extrapones 
۴- Martindale ۱۹۸۸.
۵- Budavari¸ F.۱۹۸۹. the merk index ۱۱th ed

بابا آدم

بابا آدم که فیل گوش و آراقیطون نیز نامیده می شود گیاهی است علفی و دوساله ذکه ارتفاع ساقه آن تا ۱/۵ متر می رسد . این گیاه بحالت وحشی در دشت ها و نواحی معتدل و مرطوب و سایه در اروپا و آسیا می روید . ساقه آن که شبیه پوست مار است پوشیده از کرکهای خشن و زبر می باشد . برگهای آن بسیار بزرگ و پهن بحالت افتاده بر روی ساقه قرار درد .
رنگ برگها در قسمت چسبیده به ساقه سبز کم رنگ و هر چه بطرف انتهای برگ نزدیک تر می شویم تیره تر می شود .
ریشه گیاه دراز ف دوکی شکل و مانند هویج بضخامت انگشت دست بوده ودارای مقدر زیادی کربنات پتاسیم و نیترات پتاسیم است . پوست ریشه بابا آدم قهوه لی ، مغز آن سفید و طعم آن کمی شیرین است ولی بوی تهوع آوری درد . 
میوه آن پس از رسیدن بصورت فندقه ای با ۳ یا ۴ سطح و برنگ زرد حنایی ظاهر می شود .
در انتهای میوه تارهای زرد رنگی وجود دارد که در موقع عبور گوسفندان و جانوران به پشم های آنها می چسبد و موجب پخش تخم این گیاه به مناطق دیگر می شود . 
بابا آدم در بعضی از نقاط ایران بحالت وحشی می روید . از ریشه این گیاه استفاده طبی بعمل می آید پساز خارج کردن ریشه بابا آدم از خاک آنرا بخوبی شسته و به قطعات کوچک سه سانتیمتری تقسیم کرده و در اثر حرارت خورشید یا در کوره های مخصوصی خشک می کنند .
▪ ترکیبات شیمیایی: 
ریشه بابا آدم دارای ماده ای بنام اینولین Inulin ، روغن فرار ، تانن ، رزین ، قند ، آهن ، کلسیم و ویتامین C می باشد . دانه بابا آدم دارای روغنی است برنگ زرد و طعم تلخ اسید لینولئیک و اسید اولئیک است . 
▪ خواص داروئی: 
از نظر طب قدیم ایران ریشه بابا آدم سرد و خشک است . 
۱) بهترین تصفیه کننده خون است و خون را تمیز کرده و سموم را از بدن خارج می کند .
۲)جوشهای صورت و کورک را برطرف می کند .
۳)ادرار آور و معرق است .
۴)سیستم لنف بدن را تمیز می کند .
۵)بیماریهای پوستی نظیر اگزما ، گل مژه و زخم ها را برطرف می کند .
۶)تورم را از بین میبرد .
۷) تقویت کننده بدن است .
۸)جوشانده برگهای بابا آدم را در معالجه سرگیجه و رماتیسم بکار می برند .
۹)برای تنظیم قند خون و معالجه بیماری قند از جوشانده برگهای بابا آدم بمقدر سه فنجان در روز استفاده کنید 
۱۰)برای معالجه سرخک ، برگهای بابا آدم را با کمی شکر بجوشانید و به مریض بدهید .
۱۱)جوشانده تخم بابا آدم ضد عفونی کننده است .
۱۲)تخم بابا آدم ضد کرم معده و روده است .
۱۳)در ناراحتی های ریوی و گلو درد از جوشانده تخم بابا آدم استفاده کنید .
۱۴)در معالجه ذات الریه بکار می رود .
۱۵)ریشه بابا آدم در برطرف کردن سرمخوردگی موثر است .
۱۶)تب حاصل از بیماری مخملک را برطرف می کند.
۱۷)در معالجه یبوست موثر است .
۱۸)بعنوان ضد سم در هنگام نیش زدن جانوران سمی استفاده می شود.
۱۹) برای معالجه کچلی برگ بابا آدم را دم کرده و روی پوست سر بمالید .
۲۰)برای معالجه زخم ها و التیام جراحات ، جوشانده برگ بابا آدم را با مقدر مساوی روغن زیتون مخلوط کرده و روی زخم ها و جراحات بمالید .
۲۱) ریشه بابا آدم علاج کم خونی و رنگ پریدگی است زیرا دارای مقدر زیادی آهن است .
۲۲)برای معالجه رماتیسم و آرتروز مفید است .
۲۳) نقرس را برطرف می کند .
۲۴)در معالجه بیماریهای عفونی موثر است .
۲۵)درد سیاتیک را آرام می کند .
۲۶)در برطرف کردن کمر درد موثر است .
۲۷)آب آوردن بدن را درمان می کند .
۲۸) هضم غذا را تسریع می کند .
۲۹)ورم کلیه را دفع می کند .
۳۰)آنهائیکه میل زیادی بخوردن شیرینی و شکر دارند اگر صبح ناشتا از دم کرده این گیاه بنوشید بزودی این عادت رفع خواهد شد .
۳۱)کسانیکه میخواهند قهوه را ترک کنند می توانند ریشه بابا آدم را با مقدر این مخلوط را حتی می توان از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها ابتیاع کرد.
۳۲)کهیر را برطرف می کند.
۳۳)ریشه بابا آدم را له کرده و یا بجوشانید و آنرا روی کورک و یا اگزما بمالید تا آنرا برطرف کند .
۳۴) برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت آن جوشانده غلیظ ریشه بابا آدم را به سر مالید .
۳۵)برای برطرف کردن سوزش و درد گزیدگی زنبور با حشرات برگ بابا آدم را له کرده و به محل گزیدگی بمالید .
در صورت پیدا نکردن ، گیاه بابا آدم می توانید تنطور آنرا از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری کنید . مقدر مصرف تنطور آن ۱۰-۲۰ قطره و سه بار در روز است 
▪ طرز استفاده: 
ـ دم کرده ریشه بابا آدم : مقدر ۵۰ گرم ریشه بابا آدم را در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت ۲۰ دقیقه دم کنید .
ـ جوشانده ریشه بابا آدم : مقدر ۸۰ گرم ریشه بابا آدم را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید بمدت ۱۰ دقیقه بآرامی بجوشد . 
ـ تنطور بابا آدم : این تنطور را می توان از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها Store خریدری کنید .
ـ دم کرده ریشه بابا آدم و شیرین بیان : ۳۰ گرم ریشه باباآدم را با مقدر مساوی آن شیرین بیان در یک لیتر آب جوش ریخته و بمدت نیم ساعت دم کنید . این دم کرده تصفیه کننده خون است . برای این منظور از این دم کرده بمقدر سه فنجان در روز بنوشید

بادیان رومی

بادیان رومی، از انواع گیاهان زیبا با قابلیت کاشت آسان در فضای آپارتمان است. این گیاه دارای گل های سفیدرنگ بوده و از زمان های قدیم برای درمان بیماری های مختلف مانند سرماخوردگی، سوختگی، بوی بد دهان و ‎.‎.‎. به کار می رفته است. نورگیرترین قسمت آپارتمان را انتخاب کرده و گلدان ها را در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید. گلدان ها را از خاک سبک به همراه کودهای گیاهی پر کرده و دانه ها را در عمق سه سانتیمتری خاک بکارید. خاک گلدان باید همیشه مرطوب باشد. گلدان ها را بطور منظم آبیاری کنید و هر دو هفته یک بار به آن کود دهید. پس از مشاهده گل ها نیازی به آبیاری منظم نیست و تنها یک بار آبیاری در روز کافی است.

بابک افخمی

بادام

● بادام : Almond نام علمی : Amygdolus 
▪ روغن بادام : برای بدست آوردن روغن بادام ، مغز بادام را پس از تمیز کردن و خشک کردن خرد می کنند و بصورت خمیر در می آورند و سپس آنرا تحت فشار قرار داده و روغن آن را استخراج می کنند . این روغن را فشار اول می نامند .تفاله بادام را که از فشار اول باقیمانده تحت اثر حرارت و مواد شیمیایی قرار داده و روفن فشار دوم را بدست می آورند 
بدلیل اینکه روغن بادام گران است معمولا تقلب کرده و آنرا با روغن های دیگر مانند روغن مغز هسته زردآلو و هلو مخلوط کرده و بام روغن بادام می فروشند .همانطور که گفته د اگر روغن بادام تلخ یا مغز زردآلو و یا هلو تحت اثر آّب قرارگیرند اسید سیانیدریک و آلدئید بنزوئیک تولید می شود که سمی است بنابراین برای گرفتن روغن از این هسته ها نباید از آب استفاده کرد اسانس بادام تلخ : این اسانس مایعی زلال و بیرنگ است که در اثر کهنه شدن برنگ زرد کمرنگ در می آید . بوی آن قوی ، طعمش سوزاننده و تلخ و بسیار سمی است . اسانس بادام تلخ بسهولت با اکسیژن هوا ترکیب و اکسید می شود . بنابراین باید همیشه محتوی آن کاملا پر و در بسته بوده و در جای تاریک و سرد نگاهدری شود .شکوفه و گل بادام : گل و شکوفه درخت بادام دارای بوی مطبوعی و طعم تلخ می باشد 
▪ پوست میوه بادام : بصورت جوشانده مصرف می شود . طرز تهیه آن به این صورت است که ۵۰ گرم پوست بادام شیرین را در یک لیتر آب ریخته و مدت چند دقیقه آنرا می جوشانند سپس آنرا صاف کرده و مصرف می کنند .
▪ برگ درخت بادام: برای تهیه جوشانده برگ درخت بادام ۵۰ گرم برگ درخت را در یک لیتر آب می جوشانند و سپس صاف می کنند .مغز بادام : معمولا بصورت خشک شده و خام و یا بوداده مصرف می شود 
▪ شیر بادام : شیر بادام را از مغز بادام بو نداده و خام تهیه می کنند . برای تهیه آن ۵۰ گرم مغز بادام را کاملا آسیاب کرده که بصورت پودر در آید . سپس مقدر ۵۰ گرم شکر یا قند به آن اضافه کرده و با یک لیتر آب مخلوط می کنند مایعی مانند شی بدست می آید .نوع دیگر شیر بادام برای کودکان شیر خوار و اطفال بسیار مفید است و می تواند جانشین شیر مدر و یا مکمل آن باشد بدین ترتیب بدست می آید که مقدر ۵۰ گرم بادام را بمدت چند دقیقه در آب گرم قرار می دهند تا پوست آن کنده شود سپس آنرا آسیاب کرده و بصورت پودر در می آیند و مقدر کمی آب را بان اضافه می کنند و بهم می زنند تا بشکل خمیر در آید سپس خمیر حاصل را با یک لیتر آب مخلوط و بهم می زنند و سپس مقدر ۵۰ گرم عسل بآن اضافه می کنند تا کاملا حل شود . این مایع را از پارچه ململ می گذرانند تا مایعی مانند شیر از آن باقی بماند.البته اگر اشخاص بالغ بخواهند از شیر بادام استفاده کنند احتیاجی به صاف کردن آن نخواهد بود .طریقه دیگری که آسان تر است بدین صورت می باشد که مقدر ۵۰ گرم بادام پوست کنده یک لیتر آب و ۵۰ گرم عسل یا شکر را در داخل مخلوط کن برقی بریزید و تا مایعی مانند شیر بدست آید .

بارهنگ

گیاهی است پایا، ظاهرا بی کرک یا کمی کرکپوش با بن و ریشه ای کوتاه. ساقه آن به طول ۷۰ ۱۰ سانتی متر، متعدد، ایستاده یا خیزان، فاقد شیار، مساوی یا کمی بلندتر از برگ ها است. برگ های آن تماما طوقه ای، تخم مرغی پهن با ۹ ۳ رگبرگ قوی و برجسته، کامل یا در حاشیه سینوسی، بی کرک یا کرکپوش، دارای دمبرگ نسبتا بلند. گل ها سبز متمایل به قهوه ای، کوچک مجتمع در خوشه های دراز استوانه ای، موسم گلدهی گیاه اردیبهشت تا شهریورماه است. دانه های این گیاه تیره رنگ، کوچک و تخم مرغی شکل و در میوه ای پوشینه که به صورت کپسول تخم مرغی بوده و دارای ۲ خانه و محتوی ۸۴ دانه است قرار دارند. دانه ها را از اواسط فصل بهار به بعد جمع آوری می کنند. گیاه بارهنگ در منطقه وسیعی از دو قاره اروپا و آسیا و همچنین شمال آفریقا و آمریکای شمالی می روید. در ایران تقریبا در تمام نقاط می روید. دانه بارهنگ دارای چربی، صمغ، موسیلاژ، ترکیبات قتلی و گلوکوزیدی است. از بارهنگ در درمان یبوست و به عنوان ضدالتهاب دستگاه گوارش استفاده می شود. در طب گذشته بارهنگ را صفرا آور و مدر می دانسته اند. دانه های بارهنگ را باید با مقدار کافی مایع مصرف کرد تا از متراکم شدن آنها در دستگاه معدی روده ای جلوگیری به عمل آید. دانه های بارهنگ را باید دور از نور و رطوبت نگهداری کرد. از فرآورده های موجود در بازار می توان به پلانتاژل اشاره کرد. دانه های خشک شده این گیاه که بخش دارویی آن را تشکیل می دهند حداقل دارای ۹ درصد چربی است. 
سحر شهنازی