میخک

● مواد لازم
▪ یک فنجان گل میخک
▪ یک قاشق غذاخوری عسل 
▪ سه قاشق غذاخوری آب خیار
● طرز تهیه
گل میخک را شسته و سپس در آب ولرم به مدت یک شبانه روز خیس کنید. سپس آن را با آب خیار و عسل بخوبی مخلوط کرده و هر روز یک فنجان از آن را بنوشید.خوردن این معجون باعث بازشدن رنگ پوست و شفاف شدن آن می شود.
سپیده موسوی

میخک Clove

 نام علمی caryophillium aromaticus
● کلیات گیاه شناسی
درخت میخک بومی جزائر اندونزی و اقیانوسیه است و بعلت زیبایی خاصی که درد امروز در بیشتر نقاط دینا بعنوان درخت زینتی پرورش داده می شود . البته در مناطق سردسیر این گیاه در گلخانه و گرم خانه نگهدری می شود .
در قدیم الایام میخک ادویه ای گران قیمت بوده که تنها پادشاهان و ثروتمندان مکی توانستند از آن استفاده کنند
میخک درختی است کوچک و مخروطی شکل که برگهای آن هیچ وقت زرد نمی شود ودر تمام طول سال سبز است . ارتفاع این درخت تا ۱۰ متر می رسد . برگهای آن نوک تیز و بیضوی و دم برگهای آن قرمز رنگ است و به درخت زیبایی مخصوصی می دهد 
گلهای میخک کوچک و مجتمع بصورت خوش هایی شامل ۱۰ تا ۲۵ گل می باشد .
وجه تسمیه این درخت بدین دلیل است که غنچه های خشک شده آن که کوچک و بطول یک سانتی متر است بشکل میخ کوچک می باشد .
● ترکیبات شیمیایی:
غنچه های درخت میخک پس از باز شدن یعنی قبل از اینکه رنگ خاکستری و ارغوانی آن تبدیل به قرمز شود باید چیده و خشک نمود . میخک که بعنوان ادویه و دارو بکار می رود پودر این غنچه ها می باشد .
میخک دارای ۱۶ درصد و ساقه های درخت در حدود ۵ درصد و برگهای آن دارای ۲ درصد اسانس روغنی می باشد که از تقطیر این قسمت ها بدست می آید .
اسانس میخک دارای بوئی قوی وطعمی سوزاننده می باشد .این اساسن سفید رنگ بوده که اگر در مجاورت هوا قرار گیرد رنگ آت تیره و غلیظ می شود . 
اسانس میخک دارای اوژنول ،‌کاربو فیلین ، الکل بنزیلیک ، بنزوات دو متیل ، فورفوول و اتیلن می باشد . 
اوژنول که ماده اصلی میخک می باشد آرام کننده و ضد عفونی کننده است و از آن در دندانپزشکی برای آرام کردن درد دندان استفاده می شود . 
● خواص داروئی:
میخک یعنی خشک شده غنچه درخت میخک از دو هزار سال پیش بعوان ادویه بکار می رفته است . میخک از نظر طب قدیم ایران خیلی گرم و خشک است و دارای خواص بسیاری است .
۱) برای رفع دندان درد و گوش درد یک قطرع از اسانس میخک و یا روغن آنرا روی دندان بمالید و یا در گوش بچکانید .
۲) میخک تقویت کننده مغز می باشد و کسانیکه حافظه ضعیف دارند باید از دم کرده میخک استفاده کنند.
۳) میخک از سرطان جلوگیری کرده و حتی درمان کننده سرطان می باشد .
۴) برای رفع سردرد مفید است
۵) در برطرف کردن فلج و لقوه موثر است 
۶) ضعف اعصاب را درمان می کند 
۷) برای رفع تنگی نفس مفید است 
۸) کسانیکه بمتلا به بیماری سوواس هستند برای درمان آن باید میخک بخورند 
۹) مقوی معده و جهاز هاضمه است 
۱۰) کبد و کلیه را تقویت می کند 
۱۱) سکسکه را برطرف می کند 
۱۲) برای تقویت نیروی جنسی سرد مزاجان مفید است بدین منظور باید ۲ گرم از پودر میخک را با شیر مخلوط کرده و هر روز بمدت یک هفته از آن استفاده کرد 
۱۳) کسانیکه قطره قطره ادرار می کنند برای درمان آن باید چای میخک بنوشند 
۱۴) میخک اشتهاآرو است 
۱۵) بدن را تقویت می کند 
۱۶) برای ترمیم قرنیه چشم و برطرف کردن لکه در چشم ، می توان چند قطره از محلول آبی میخک در چشم بچکانید .
۱۷) میخک تب بر است 
۱۸) میخک کرم کش است و داروهای کرم کش دارای میخک می باشند 
۱۹) برای گردش خون و قلب مفید است
۲۰) اسهال و دل درد را تقویت می کند 
۲۱) برای درمان کمردرد ، چای میخک و یا دو قطره اسانس میخک را با آب گرم و یا چائی مخلوط کرده و بنوشید .
۲۲) نوشیدن یک فنجان چای میخک بعد از غذا گاز و درد معده را از بین می برد 
۲۳) استفاده از میخک گرفتگی عضله را از بین می برد
● طرز استفاده: 
برای تهیه چایی یا دم کرده میخک مقدر ۱۰ گرم میخک را با یک لیتر آب جوش مخلوط کرده و بمدت ۵ دققیه دم کنید
● مضرات : 
همان طور که گفته شد میخک بسیار گرم است و بنبراین برای گرم مزاجان مناسب نیست و ممکن است باعث ناراحتی کلیه و روده ها شوداینگونه افردر باید میخک را با صمغ عربی مخلوط کرده و بخورند .

نگاهی به خواص میخک

درخت میخک، بومی جزایر ملوک و شرق اندونزی بوده و در تاتزانیا، ماداگاسکار، برزیل و سایر نواحی معتدل و گرمسیر وجود دارد و به سبب زیبائی خاصی که دارد، امروزه در غالب نوای دنیا به‌عنوان درخت زینتی پرورش داده می‌شود. میخک، درختی است به ارتفاع ۱۰ – ۱۲ متر، مخروطی با برگ‌های همیشه سبز و ناخزان که در سراسر سال سبز می‌باشد. غنچه‌های خشک شده این درخت که مصرف طبی و ادویه‌ای دارد به شکل میخ کوچک است به همین علت آن را در فارسی میخک نامیده‌اند و حتی نام انگلیسی آن نیز به معنای میخ می‌باشد. 
● ترکیبات شیمیائی
عصاره‌ی میخک دارای اسانس‌های فرار (ارژنول، اوژنیل استات)، فلاونوئید (استراگاین، ایزوکوترسیترین)، تانن (اوژنین)، تری ترین (اولئانولیک اسید) و استروئیدهائی مانند پتاسیتوسترول می‌باشد. 
● خواص درمانی میخک
در اسناد و مدارک طب سنتی چین اولین نشانه‌های شناخت درخت میخک به دوران امپراطوری هان در چین برمی‌گردد (۳۰ سال قبل از میلاد مسیح) و یا نام ادویه زبان جوجه نام برده شده استاسناس میخک در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده روغن میخک با مهار مسیرهای سیکلواکسژناز در بیماری‌های التهابی موثر است. 
اوژنول که ماده موثره اصلی میخک می‌باشد خواص ضد دردی مناسبی دارد به همین دلیل در ترکیبات ضد درد دندانپزشکی از آن استفاده می‌کنند که مزه خاص این فرآورده که همگی ما آن را تجربه کردیم ناشی از اوژنول می‌باشد. 
عصاره‌های آبی و اتانولی میخک دارای اثرات ضد میکروبی بر علیه استافیلوکوک طلائی مقام پنی‌سیلین دارد و رشد باکتری‌های ایجاد‌کننده پوسیدگی دندان نیز جلوگیری می‌کند.
از خواص جالب میخک اثرات ضدویروسی عصاره آبی آن در زخم‌های پوستی ناشی از ویروس هرپس می‌باشد از نکات بارز درمانی اوژنول اثر حفاظت کبدی آن می‌باشد در تحقیقات بالینی انجام شده خواص درمانی میخک در درمان درد و التهاب بیماری‌های دهان و دندان و نیز کاهش سردرد بیماران ثابت شده است. 
مرجع علمی گیاه درمانی آلمان (کمیسیون E) نیز اثرات ضددردی آن در دندان درد و رفع التهاب دهان و حلق را تأیید کرده است در طب سنتی هند نیز میخک را برای رفع بدبوئی دهان، نفخ، دردهای شکمی و مشکلات معده و حتی بیماری‌های چشم نیز به‌کار می‌بردند. 
● میخک در طب سنتی ایران 
در طب سنتی ایران میخک را به‌عنوان قرنقر یاد می‌کردند طبیعت آن را در سوم گرم و خشک می‌دانسته، خاص پادزهر برای آن قائل بودند. میخک مقوی ارواح و اعضاء رئیسه می‌باشد و جهت تقویت ذهن فکر و رفع صدا، (سردرد) بلغمی و فالج (سکته مغزی) از ٱن بهره می‌بردند. در طب سنتی ایران در جهت تقویت لثه و درد دندان بارد و رفع بدبوی دهان کاربرد داشته است. از میخک در بیماری‌های گوارشی مانند فواق (سکسکه) وجشاء (آروغ) و بیماری‌های رحم و بیماری‌های تنفسی مانند سرفه استعمال می‌شود. 
● روش‌ها و موارد استفاده در منزل 
به‌کارگیری فرآورده‌های گوناگون میخک احتیاج به مشاوره با گیاه درمان گران آگاه و آشنا با اثرات درمانی و عوارض میخک می‌باشد.
▪ لذا در تمامی موارد ذیل با افراد خبره مشورت شود: 
ـ برای رفع دندان درد و گوش درد، قطره‌ای از عصاره میخک و با روغن آن را روی دندان بمالید و یا در گوش بچکانید. 
ـ میخک تقویت‌کننده‌ٔ مغز است و کسانی‌که حافظه‌ٔ ضعیف دارند، باید از دم‌کرده‌ٔ آن بهره ببرند. 
ـ حالت تهوع و استفراغ را برطرف می‌کند، بدین منظور می‌توان ۲ قطره از اسانس میخک ار در یک لیوان آب ریخت و نوشید و یا از یک فنجان دم کرده‌ٔ آن استفاده کرد. 
ـ برای رفع سردرد مفید است.
ـ ضعف اعصاب را از بین می‌برد.
ـ جویدن میخک، بوی بد دهان را مرتفع می‌سازد. 
ـ برای رفع تنگی نفس مفید است. 
ـ مقوی معده و جهاز هاضمه است. 
ـ سکسکه را برطرف می‌سازد. 
ـ افرادی که قطره قطره ادرار می‌کنند، برای کمک به مداوای آن باید جای میخک بنوشند. 
ـ میخک، اشتهاآور است و بدن را نیرو می‌بخشد. 
ـ میخک، ضدعفونی‌کننده‌ٔ بسیار خوبی است و می‌توان از آن به‌عنوان کمپرس برای شستشوی زخم‌ها سود جست. 
- برای برطرف کردن دردهای رماتیسمی، ۳ تا ۴ قطره روغن میخک را با ۵ گرم روغن بادام درآمیخته و روی قسمت‌های دردناک بمالید. 
ـ جهت درمان کمردرد، میخک و یا ۲ قطره اسانس میخک را با آب و یا چای مخلوط کرده و بنوشید. 
ـ استفاده از میخک، گرفتگی صدا را از بین می‌برد. 
ـ نوشیدن یک فنجان چای میخک پس از غذا، گاز و درد معده را مرتفع می‌سازد. توضیح اینکه برای تهیه چای یا دم کرده میخک، مقدار ۱۰ گرم میخک را با یک لیتر آب جوش مخلط کرده و به مدت ۵ دقیقه دم کنید. 
ـ گرد (دانه‌) میخک، مانند ادویه، برای خوشبو کردن غذا استفاده می‌شود. 
ـ طبیعت آن گرم و خشک و به ‌نام‌های (قرنفل و ژیرف) معروف است. 
● مضرات میخک
همان‌گونه‌ای که گفته شد، میخک خیلی گرم است و از همین روی، برای گرم مزاجان خوب نیست و امکان دارد موجب ناراحتی کلیه‌ها و روده‌ها گردد. این نوع افراد باید میخک را با صمغ عربی مخلوط کرده و بخورند.

منابع: 
۱) میرحیدر حسین، معارف گیاهی، جلد دوم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۲ 
۲) عقیلی خراسانی محمد حسین، مخزن الادویه، انتشارات باورداران (نسخه ۱۸۴۴ کلکته)، ۱۳۸۰ 
۳) Lagow B.PDR for Herbal Medicline.Third ed.Thomson.Pub ۲۰۰۵.