سبزبنا

سبزبنا

مختصص باشیم
سبزبنا

سبزبنا

مختصص باشیم

آلوئه ورا


آلووراآلوورا گیاه مناطق نیم حاره ای تاریخ و سرگذشتی طولانی و پرآوازه دارد که قدمت آن به زمان کتاب مقدس بر می گردد . در تمام تاریخ تدوین شده بشری از این گیاه بعنوان گیاهی مهم چند منظوره و با کارایی همه جانبه نام برده شده و اعتبار و اهمیت خاصی برای آن قایل شده اند . برگهای ضخیم و پهن گیاه که به تدریج باریک می شوند نزدیک به سطح زمین و از ساقه های باریک و کوتاهی می رویند . با وجود شباهت ظاهری این گیاه از خانواده کاکتوسها نیست بلکه عضوی از گروه و خانواده سوسنی ها محسوب می شود که به گروه "Aloe Barbadensis" مشهور هستند . 
از دیگر اعضای این گروه می توان پیاز سیر و شلغم را نام برد . وابستگی این گیاه به خانواده سوسنی ها از گلهای زرد رنگ لوله ای شکلی که هرسال در بهار می رویند کاملا واضح و آشکار است . بیشتر از ۲۵۰ گونه از این گیاه در سراسر دنیا می رویند ولی امروزه فقط دو نوع از آن به نامهای Aloe Barbadensis Miller & Aloe Aborescens برای مصارف تجاری و صنعتی پرورش داده می شوند که علا قه مندان و طرفداران فراوانی نیز دارند . 
آلوورا در هوای گرم و در مناطق حاره ای رشد می کند و تحمل سرما و یخ زدگی را ندارد و بسرعت از بین می رود . در ایالات متحده آمریکا این گیاه بیشتر در تگزاس جنوبی فلوریدا و کالیفرنیا ی جنوبی رشد می کند و در سایر نقاط دنیا نیز می توان این گیاه را در مکزیک کشورهای حاشیه اقیانوس آرام هندوستان آمریکای جنوبی و مرکزی ، آفریقا ، استرالیا و کشورهای منطقه کارائیب مشاهده کرد . گیاه بالغ و رشد یافته آلوورا بین ۷ تا ۱۲ سانتی متر ارتفاع دارد و طول و شعاع پیرامونی آن نیز بین ۷۰ تا ۹۰ سانتی متر است . 
برگهای گیاه در پایین ساقه و نزدیک به سطح زمین در طرح و آذین گلسرخی رشد می کنند .
هر گیاه بین ۱۲ تا ۱۶ برگ دارد که به هنگام رشد تا حدود یک کیلو و ۳۰۰ گرم وزن دارند . هر شش تا هشت هفته یک می توان سه یا چهار برگ از گیاه را چید . در ابتدا استفاده تجاری و اقتصادی از گیاه آلوورا جهت تهیه شیرابه ای بنام " Aloin" بود که سالها به عنوان ماده اولیه داروهای مسهل مورد مصرف قرار می گرفت . "Alion" به قدری مشهور و پر آوازه گشت که هم معنی و مترادف نام Aloe Vera شد و تا سالهای اوایل قرن بیستم در تاریخ تجارت و بازرگانی دنیا این دو نام در کنار هم و به یک معنی توجیه می شدند .
این مساله سالهای بعد هنگامی که ترکیب دیگری از الوورا به نام آلوئه ژل ( (Aloe Gel به بازار آمد ; باعث گیجی و سردرگمی مصرف کنند گان آن شد . "آلوئه ژل" ژلی بی رنگ و نیمه جامد بود که حدود سال های ۱۹۵۰ به بازار عرضه شد و بسرعت اعتبارو اهمیت بسیار زیادی یافت از این ژل به عنوان ماده اصلی و پایه در نوشابه ها و شربتهای تقویتی عامل مرطوب کنندگی در محصولات بهداشتی و عامل شفابخش و درمان کننده در داروهای بدون نسخه و محصولات آرایشی استفاده می شد .
تحقیقات و بررسی های شیمیایی نشان داده که شیره شفاف (ژل ) سرشاراز اسیدهای آمینه ; مواد معدنی ویتامین ها آنزیم ها ،پروتئین ها ،پلی ساکاریدها و محرک های بیولوژیکی است . علاقه و اشتیاق عموم نسبت به "آلوورا" به سرعت گسترش می یافت بنابراین تحقیقات گسترده و همه جانبه ای جهت شناخت و بررسی اجزای تشکیل دهنده آلوورا آغاز شد تا جزئیات بیشتر و سرنخ های تازه تری در خصوص این گیاه و جادوی نهفته در آن به دست آید . این تحقیقات و بررسی ها باعث شد که این صنعت در اواخر سالهای ۱۹۷۰ و اوایل ۱۹۸۰ تحت نظارت و کنترل سازمان غذایی و دارویی ((FDA قرار گیرد زیرا در مورد استفاده از این گیاه و اثرات ان مطالب بسیار مبالغه آمیزی به مصرف کنندگان ابراز می شد .
ژل آلوورا نیز همچون سایر عصاره های طبیعی دیگر (عصاره میوه ها و یا سبزیها) پایدار و مقاوم نیست و به سرعت در مقابل میکروبها آسیب پذیر است .
موفقیت بزرگ و برجسته در صنعت آلوورا ابداع و ایجاد شیوه و روش درست حفظ و مقاوم ساخت این شیره (ژل) بود که باعث شد تا در تمام مراحل نگهداری و یا حمل و نقل به اکناف دنیا به مدت بسیار طولانی بدون ترس از آلودگی نگهداری شود و در نهایت به عنوان ماده اولیه در داروها و یا اقلام آرایشی به کار رود .
تحقیقات و آزمایشهای وسیع در دنیا بر روی این گیاه انجام گرفته و ثابت نموده که بعضی از خواص آلوورا قابل انکار نیست .
به عنوان مثال خاصیت مرطوب کنندگی و نفوذ سریع آن در پوست به اثبات رسیده است ولی خواص دیگری همچون ضد درد و خاصیت درمان کنندگی و آنتی بیوتیک که به آن نسبت داده اند هنوز کاملا به اثبات نرسیده و نیازمند تحقیق و بررسی های مستند و آزمایشهای علمی بیشتری می باشد . امروزه صنعت و تجارت "آلوورا" و تولید فراورده هایی از این گیاه اعتباری شایسته و جهانی در میان صنایع دیگر جهان برای خود یافته است و به همین علت هیئت علمی بین المللی الوورا(International Aloe Seience Couneil) تشکیل گردید که کمک های شایانی به این صنعت نموده و از طریق این هیئت صنعت مذکور قادر به تولید بهترین نوع این گیاه با کیفیتی بسیار مطلوب شده است .
استقبال و علاقه عموم به این گیاه و فراورده های مربوط به آن ثابت کرده که این هیئت علمی ((I.A.S.C. در مسیر درستی حرکت می نماید . هیئت افرادی با تجربه ماهر و حرفه ای را مامور نموده که در خصوص گسترش و بازاریابی و عرضه بیشتر و بهتر این ژل و فراورده های مربوط در آینده بررسی و تحقیق نمایند و این همه به این خاطر است که هیئت علمی به درستی می داند که آینده "آلوورا " آینده ای پر از موفقیت برای کسانی است که در راه اعتلای این صنعت گام بر می دارند .
گیاه "آلوورا" دارای چهار خاصیت مهم و اصلی است :
▪ ضد التهاب و تحریک پذیری 
▪ ضد قارچ و ضد کپک 
▪ میکروب کش ( آنتی بیوتیک )
▪ احیاء کننده از نو سازنده و نشاط بخش
"آلوورا" به خاظر خواص بازسازنده و منحصر بفرد خود از سایر داروهای طبیعی و گیاهی دیگر متمایزاست . این خاصیت منحصر بفرد عناصر گیاه را قادر می سازد که در عین حالی که درست روی هدف مورد نظر در بدن به فعالیت مشغول هستند بر روی همدیگر نیز اثرات تداخل و متقابلی داشته باشند .
"آلوورا" تواناییهای درمانی متعددی دارد و به راحتی می تواند جایگزین داروهای استروئیدی موضعی و خوراکی و یا آنتی بیوتیکهای موضعی شود . 
"آلوورا " دارای آنزیم های متعددی است (۹۲ آنزیم) واز آنجایی که آنزیم ها به یدن در جذب مواد غذایی اصلی کمک نموده و در عین حال پالایش و تصفیه آن را به عهده دارند الوورا به عنوان گیاهی ارزشمند در این خصوص محسوب می شود .
"آلوورا" اثرات جانبی داروها را کاهش می دهد و قدرت ایمنی بدن را بالا برده و کمک می کند که ازتجمع سموم در بدن جلوگیری شود .
"آلوورا" چها بار سریتر از آب در بدن نفوذ می کند .
"آلوورا به فیزیولوژی بدن آسیب نمی رساند بلکه آن را متعادل نموده و بهبود می بخشد .
"آلوورا " خواص درمانی و غذایی بسیاری دارد و سرشار از ویتامینمواد معدنی اسیدهای آمینه و انزیم هاست .
"آلوورا" دارای عناصر و موادیست که روی کلیه نقاط بدن بسته به میزان آن تاثیر گذار و اثر بخش است .
"آلوورا" سلولها را احیاء و حیات می بخشد . راز نهان و جادوی نهفته در"آلوورا" اثرات متقابل و مرموز عناصرآن بر روی همدیگر می باشد . "آلوورا " را نیز همچون گیاه جین سنگ ( (Jinseng می توان گیاه "adaptogenic بشمار آورد .
طبق اظهار نظر "برگمن" دانشمند ومحقق روسی adaptogeninc به گیاهی گفته می شود که اثرات و خواص تنظیم کننده و کنترل کننده روی بدن داشته باشد و به بدن کمک کند که در لحظات و موقعیت های بحرانی و استرس زا تعادل خود را حفظ نماید و در همین هنگام که تنظیم و کنترل سیستم ایمنی بدن را به عهده دارد به درمان بخشی دیگر از بدن که بیمار است بپردازد .
این عمل گیاه یا دارو (adaptogenics) در زمان نیاز و در آن بخش از بدن که فعالیتش کارساز و مورد نیاز باشدانجام خواهد پذیرفت و اگر مورد نیاز نباشد ظاهرا بدون فعالیت باقی می ماند گر چه به آهستگی و به تدریج سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند .
● بیماریها و خواص درمانی آلوورا :
▪ پوکی استخوان : 
آلوورا حاوی تعدادی مواد معدنی از جمله "BORON" می باشد که کمبود کلسیم در بدن را به حداقل رسانده جذب آن را تسریح می بخشد و آن را در تمام بدن پخش می کند .
▪ دیابت :
آلوورا آنزیم های موجود در پانکراس را فعال می کند و در افرادی که دچار دیابت و هیپوگلسیمی هستند به تعادل و تنظیم قند در خون کمک می نماید .
▪ زخم معده : 
آلوورا ترشح اسید های مهده را تنظیم و کنترل می نماید و خواص بی حس کننده و منعقد کننده خون ضد باکتری و درمان کننده و شفابخش دارد . ژل خوراکی آلوورا به خاطر شکل و ساختار ظاهریش به جداره لوله های گوارشی می چسبد و سرعت بهبود زخم را افزایش می دهد .
▪ کلسترول :
آلوورا هنگامی که با الیاف سلولزی (Fiber) همراه و مخلوط شود سطح کلسترول خون را تنظیم نموده و خون را پالایش و تصفیه می نماید . کپسول آلوورا با گیاه یونجه به خاطر سبزینه (کلروفیل ) موجود در یونجه بسیار موثر است .
▪ فشار خون :
مصرف مداوم عصاره و یا کپسول الوورا باعث کنترل و تنظیم فشار خون می شود .
▪ بیماریهای محرک روده : 
مصرف آلوورا به صورت مرتب اثرات شفابخش طولانی مدت و مثبتی به همراه داشته و سیستم گوارشی را پالایش نموده و بهبود بیماری را تسریع می نماید .
شفابخشی و تاثیر پذیری محصولات آلوورا بستگی کامل به تمام مراحل حفاظت منابع طبیعی تولید و پرورش گیاه و روش خلوص و تصفیه آن دارد . ژل آلوورا که از وسط برگ گیاه به دست می آید حاوی مواد سلولوئیدی است که به ژل حالت نیمه جامد و خمیری شکل می بخشد و به خاطر این غلظت است که ژل خمیر گونه تا زمانی که تصفیه پالایش و صاف نشود قابل استفاده نخواهد بود .
خمیر نیمه جامد سلولوئیدی شیره آلوورا با استفاده از پروسه و روش دیالیز سرد و فیلتراسیون و صاف کردن شش مرحله ای که در هیچ مرحله ای از آن گرما و حرارت نقشی ندارد تا خواص غذایی ژل از بین نرود از ژل آلوورا جدا می شود . در این مرحله "Aloine" به دست می آید که عبارتست از شیره ای زرد رنگ که به عنوان مواد اولیه داروهای مسهل بکار می رود همچنین سولفیت ها نیز از ژل جدا می شوند تا خطر آلرژی و حساسیت هم از بین برود .


نویسنده : حسام احقری 
منبع : اینترنت آقای سعید محمد

آلتادین


آلتادین در درمان التهاب و تحریک مخاط گلو بکار می رود همچنین به عنوان خلط آور در سرفه های تحریکی ناشی از افزایش ترشحات مجاری تنفسی فوقانی استفاده می شود. 
● اشکال دارویی :
▪ قرص مکیدنی ۷۰۰ میلی گرمی 
● موارد مصرف :
آلتادین در درمان التهاب و تحریک مخاط گلو بکار می رود همچنین به عنوان خلط آور در سرفه های تحریکی ناشی از افزایش ترشحات مجاری تنفسی فوقانی استفاده می شود.
● اجزاء فرآورده :
قرص آلتادین حاوی ۲۲۰ میلی گرم پودر گل ختمی ، ۱۵۰ میلی گرم عصاره تام شیرین بیان و ۲ میلی گرم اسانس نعناع می باشد . 
● مواد ویژه :
موسیلاژ ( گالاکتورونیک ، گلوکورنیک اسید ، رامنوز ... ) پکتین ، آسپاراژین ، لسیتین ، منتول ، فلاونوییدها و گلیسیریزین .
● آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر :
آلتادین با داشتن موسیلاژ و سایر مواد موثر دارای خاصیت نرم کننده و کاهش دهنده تحر یکات و التهابات خفیف در مخاط دهان و گلو می باشد . احتمالا این اثر با ایجاد یک غشا و مانع فیزیکی برای جلوگیری از گسترش تحریکات ظاهر می شود .
● مقدار مصرف :
طبق دستور پزشک و یا هر ۲ تا ۳ ساعت یک قرص مکیده شود .
● مصرف در حاملگی و شیردهی :
ایمنی مصرف آلتادین در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده است با این وجود منافع آن در برابر مضار آن باید سنجیده شود .

منبع: پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران

آووکادو


آووکادو▪ آووکادو : Avocado 
▪ نام علمی : Persea Americana 
روغن آووکادو درای ویتامین های مختلف مانند P ، C، K ، H ، E، D ، B، A می باشد . بنابراین ارزش غذایی زیادی درد . 
۱) روغن آووکادو ضد رماتیسم است و اگر مفاصل شما درد می کند آنرا با روغن آووکادو ماساژ دهید . 
۲) برای جلوگیری از ریزش مو ، هرشب مقدری از روغن آووکادو را به سر بمالید و صبح بشوئید . 
۳) شوره سر را از بین می برد .
۴)برای براق شده موها ، بعد از شستشوی سر چند قطره آووکادو را به موها بمالید . 
۵)روغن آووکادو بهترین کرم برای پوست است زیرا به آسانی در پوست نفوذ یم کند و به پوست شادابی می دهد . 
و بالاخره آووکادو بهترین ماسک برای برطف کرده چین و چروک های صورت و جلوگیری از پیدایش آن است . برای این منظور آووکادو را پوست کنده و له کنید و بصورت ماسک بر روی صورت و گردن بگذارید و بعد از نیم ساعت بشوئید .

آنغوزه


آنغوزه● مقدمه 
آنغوزه با نام علمی .Ferula assa-foetida L از گیاهان دارویی مهم تیره چتریان(۱) می باشد. این گیاه علفی, چند ساله و مونوکارپیک۲ است به طوریکه در طول رویش فقط یکبار به گل می رود (سال پنجم یا ششم رویش ) و سپس دوره رویشی آن خاتمه می یابد. ارتفاع این گیاه متفاوت و بین ۲ تا ۵/۲ متر است. در انتهای ساقه های اصلی و فرعی گلهای زرد رنگ و مجتمع به صورت گل آذین چتر مرکب پدیدار می شود. 
برگهای قاعده ساقه این گیاه عموما گوشتدار, به طول متوسط ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر و فاقد دمبرگ و منقسم به قطعاتی با تقسیمات فرعی دندانه دار یا لوبدار است ( ۳و۴ ). این گیاه بومی استپ های ایران و قسمتهایی از افغانستان می باشد . در ایران این گیاه در استانهای فارس , کرمان , خراسان , یزد , سمنان , هرمزگان , سیستان و بلوچستان , اصفهان , لرستان, کهکیلویه و بویر احمد و بوشهررویش دارد (۲). 
قطر ریشه آنغوزه بین ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر و طول آن ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر می باشد(۳). صمغ استخراج شده از این گیاه که با انجام عمل تیغ زنی راس طوقه انجام می گیرد, خاصیت دارویی دارد و منبع درآمد با ارزشی برای تعداد قابل توجهی از روستائیان و بهر ه برداران کشورمان می باشد . تقریبا تمام این صمغ آنغوزه دارای ترکیبات دی , تری و تتراسولفید , مشتقات کومارینی فئوتیدین۳ , کامولونفرول۴ , اپی سامارکاندین۵ , آمبلی پرنین وکانفرول۶ و ... می باشد(۷و۱۰) . محققین در اسانس حاصل از شیرابه آنغوزه چندین ترکیب مختلف شناسایی کردند(۸و ۹و ۱۱).
از بخشهای سبز گیاه نیز به عنوان سبزی خورده می شود(۷). شیرابه آنغوزه دارای اثر ضد تشنج , قاعده آور و ضد انگل است . 
در رفع ییوست افراد مسن نیز کاربرد دارد(۴و۱۲) . برای اولین بار شخصی بنام کامفر۷در سال ۱۶۸۷ میلادی روش تیغ زنی عرضی را در مراتع آنغوزه لارستان فارس اجرا کرد . سپس بومیان این منطقه این حرفه را آموختند واز آن زمان این روش ( عرضی ) در ایران اجرا گردیده است( ۱ ) . بدلیل اینکه در روش تیغ زنی عرضی پس از انجام مرحله پیچاندن و کشتن یک برش عرضی در راس طوقه گیاه زده می شود و جوانه انتهایی که در این ناحیه وجود دارد, قطع می گردد , لذا این روش تیغ زنی به مرگ گیاه می انجامد . 
به همین جهت تراکم بوته های آنغوزه در مراتع به شدت پائین آمده و نسل این گیاه مفید در معرض خطر انقراض قرار گرفته است . محمدی و علیها ( ۱۳۶۸) سه روش تیغ زنی گیاه باریجه۱ ( گونه نزدیک به آنغوزه ) را مورد بررسی قرار دادند . این سه روش , برش عرضی , برش طولی و نربری ( قطع ساقه گلدهنده ) می باشد. آنها گزارش کردند که دربرش عرضی بدلیل قطع جوانه انتهایی که در راس طوقه وجود دارد گیاه درسال بعد از تیغ زنی قادر به ادامه حیات نمی باشد. دربرش طولی چون جوانه انتهایی ازبین نمی رود به ادامه حیات گیاه صدمه ای وارد نمی گردد. در روش نربری چون فقط روی ساقه گل دهنده گیاهانی که درسال آخر عمر قرار دارند, اجرا می گردد, لذا گیاهان مرتع به مرحله بذر دهی نمی رسند و بدلیل عدم تشکیل بذ ر نسل گیاه در مرتع به مرور منقرض می گردد.
شاد در تحقیق خود(۱۳۷۴) سه روش, دو برشه (یک روش عمود بر محور غده و دومی موازی با محور غده) , روش اریب و روش سنتی (عرضی) را مورد بررسی قرار داد. وی گزارش کرد که از ۲۰ گیاه تیغ خورده به هر یک از روشهای اول و دوم ۱۲ گیاه باقی ماندند و در سال بعد برگ تولید نمودند و در روش سنتی از ۲۰ گیاه تیغ خورده هیچ کدام قادر به رشد در سال بعد نبودند و همگی خشک شدند. هدف از انجام این تحقیق یافتن روشی صحیح ازتیغ زدن ریشه است به طوری که نه تنها حداکثر مقدار شیرابه کسب گردد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد بلکه به ادامه حیات گیاهان آنغوزه صدمه ای وارد نگردد.
● مواد و روش ها 
▪ منطقه مورد مطالعه
این تحقیق در منطقه ای بنام خمروت در ۳۵ کیلومتری شمال شرق شهرزرند و ۱۰۰ کیلومتری شمال غرب شهر کرمان انجام شد . این منطقه دارای آب و هوای کوهستانی است و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۰۰ متر می باشد. حداکثر درجه حرارت مطلق آن۵/۳۸ درجه سانتیگراد در تیرماه و حداقل مطلق آن ۵/۱۲- درجه سانتیگراد در دیماه می باشد. متوسط سالیانه بارندگی حدود ۱۳۰ میلیمترمی باشد . 
▪ مراحل بهره برداری 
جهت بهره برداری از گیاه آنغوزه انجام سه مرحله زیر ضروری می باشد :
الف ) مرحله پیچاندن : 
این مرحله از اوایل تا اواخر اردیبهشت ماه وقتی که برگهای بوته های آنغوزه زرد می شود و حالت شکنندگی خود را از دست می دهند, انجام می گردد برای انجام این مرحله تمام بوته و گاهی یکی از برگهای بوته که از بقیه بزرگتر می باشد را پیچانده و سنگی به وزن حدود یک کیلوگرم روی آن قرار می گیرد تا به همین صورت خشک گردد . دلیل اصلی انجام این مرحله گم نشدن جای بوته در مراحل بعد می باشد . هر بهره بردارروزانه تقریبا هزار بوته را می پیچاند و این مرحله ۵-۴ روزطول می کشد .
ب ) مرحله کُشتن : 
در این مرحله بوسیله تیشه مخصوصی چاله ای به عمق حدود ۱۵ سانتیمتر در اطراف ریشه گیا ه حفر می گردد و سپس با دست الیاف اطراف طوقه که بقایای غلاف برگهای سال قبل می باشند را جدا کرده و دور می اندازند. بعد خاک نرم اطراف گودال را دور ریشه می ریزند هربهره بردار روزانه حدود ۲۰۰ بوته را می کشد . این مرحله ۲۰ روز به طول می انجامد. 
ج ) مرحله تیغ زدن : 
در این مرحله بوسیله کارد مخصوصی ۱۵ مرتبه و به فاصله زمانی هرچهار روز روش های تیغ زنی مورد مطالعه برروی ریشه گیاهان مورد مطالعه اجرا شد. این مرحله دو ماه به طول می انجامد و در هر بار تیغ زنی ابتدا شیره تراوش شده از تیغ زنی قبل توسط ابزاری بنام کلنت جمع آوری گردید و سپس با کارد عمل تیغ زدن انجام شد.
● روش های تیغ زنی مورد مطالعه 
پنج روش تیغ زنی شامل روش عرضی ( سنتی ), یکطرفه , دو طرفه , برش طولی و تلفیقی (ترکیبی از یکطرفه و برش طولی) در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفتند .در روش عرضی پس از انجام مراحل پیچاندن و کشتن راس طوقه گیاه ۱۵ مرتبه و به فاصله زمانی چهار روز بصورت عرضی تیغ زده شد . دراین روش جوانه انتهایی راس طوقه قطع شد . در روش یکطرفه نصف مقطع طوقه گیاه را بصورت عرضی برش زده ( یک برش عمود بر محور ریشه و یک برش موازی با محور ریشه ) بنحوی که جوانه راس طوقه حفظ گردید. 
در روش دو طرفه جوانه انتهایی حفظ شده و دو برش به شکل نیم دایره بصورت عرضی دردو طرف جوانه ایجاد گردید بدین ترتیب که روش تیغ زنی یکطرفه در دو طرف جوانه اجرا شد یعنی سطح برش دو برابر روش یکطرفه بود . در روش طولی راس طوقه در طول مدت تیغ زنی دست نخورده باقی ماند و چند سانتی متر پائین تر از آن یک برش بصورت طولی در یکطرف طوقه ایجاد گردید . روش تلفیقی نیز ترکیبی ازروشهای یکطرفه و طولی بود بدین ترتیب که این دو روش هر دو همزمان بر روی یک بوته اجرا شدند.
● طرح آماری و نمونه گیری 
پنج روش تیغ زنی ( تیمار) شامل برش عرضی , یکطرفه , دو طرفه, طولی و تلفیقی در پنج تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند . بدین ترتیب که قسمتی از مرتع که از لحاظ ارتفاع از سطح دریا تمام نقاط آن وضعیت یکسانی داشتند و از نظر سایر شرایط محیطی از قبیل خاک , تراکم بوته و ... شرایط یکنواختی در قسمتهای مختلف آن حکمفرما بود, انتخاب گردید . این قطعه به پنج قسمت تقسیم شد ( تکرارها ) و در هر قسمت ۱۰ گیاه با هر روش ( تیمار ) بصورت تصادفی تیغ زده شد و شیره این ۱۰ گیاه نیز در طول ۱۵ مرتبه تیغ زنی در یک ظرف جداگانه جمع آوری گردید . 
بدین ترتیب در هر یک از پنج قطعه ۵۰ گیاه و جمعا ۲۵۰ گیاه ( تعداد کل نمونه ها ) تیغ زده شد . کلا ۲۵ ظرف جمع آوری شیرابه وجود داشت . شیرابه جمع آوری شده در هر ظرف در پایان دوره بهره برداری توزین و در پایان مرحله تیغ زدن گیاهان تیغ خورده خاک داده شده و در بهار سال بعد تعداد گیاهان سبز شده شمارش شدند . داده ها پس از آزمون نرمالیته تجزیه آماری شدند. این عمل با استفاده از نرم افزار Minitabو MSTATC انجام شد. مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن انجام گرفت.
● نتایج
اثر روشهای تیغ زنی بر عملکرد شیره
نتایج تجزیه واریانس تیمارها نشان میدهد که روشهای تیغ زنی ریشه آنغوزه بر عملکرد تولید شیرابه درسطح احتمال ۱/۰ درصد تفاوت معنی داری دارد. بر اساس مقایسه میانگینها میزان عملکرد تولید شیرابه در روشهای عرضی ( شاهد ) , دو طرفه , یکطرفه , طولی و تلفیقی به ترتیب برابر با ۹۴/۶۲ , ۶۴/۵۹, ۰۸/۳۹ , ۶۶/۱۹و ۳۸/۴۲ گرم در هر بوته بود. روش تیغ زنی عرضی ( شاهد ) که در حال حاضر در ایران اجرا می شود با روش دو طرفه از نظر میزان عملکرد تولید شیرابه ( به ترتیب ۹۴/۶۲ و ۶۴/۵۹ گرم شیره) در سطح احتمال ۱/۰ درصد اختلاف معنی داری نداشت . 
روشهای تلفیقی و یکطرفه نیز از این نظر اختلاف معنی داری با یکدیگر نشان ندادند. روش طولی که همان روش مورد استفاده در تیغ زنی گیاه باریجه است در مورد آنغوزه مناسب تشخیص داده نشد, زیرا شیره دهی پس از چند بار تیغ زدن به شدت کاهش می یابد و محل تیغ خورده خشک می شود بطوریکه این روش با اختلاف معنی داری در کلاس آخر قرار گرفت و کمترین تولید را داشت .
● اثر روشهای تیغ زنی بربقای گیاه
بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر روشهای تیغ زنی بر بقای گیاهان در سال بعد نیز در سطح احتمال ۱/۰ درصد تفاوت معنی داری داشت. بطوریکه از ۵۰ گیاه تیغ خورده به هر روش,۶, ۴۳, ۴۷, ۴۸و ۳۸ گیاه (۱۲, ۸۶, ۹۴, ۹۶, ۷۶, درصد) به ترتیب در روشهای عرضی , دوطرفه , یکطرفه , طولی و تلفیقی باقی ماندند و در سال بعد مجددا سبز شدند و تولید پیکر رویشی کردند . 
از آنجایی که در چهار روش دو طرفه, یکطرفه,طولی و تلفیقی جوانه انتهایی که در راس ریشه قرار دارد, قطع نمیگردد, لذا در این روش درصد بیشتری از گیاهان نسبت به روش عرضی (شاهد) که جوانه انتهایی به کلی قطع می شود, قادر به ادامه حیات در سال بعد می باشند. در این رابطه شاد در سال ۱۳۷۴ گزارش کرد که از ۲۰ گیاه آنغوزه که به روش عرضی بهره برداری شدند هیچ کدام در سال بعد سبز نشدند. در حالیکه وی گزارش کرد ۶۰ درصد گیاهان تیغ زده شده به روش اریب قادر به ادامه حیات در سال بعد بودند .
● بحث و نتیجه گیری 
از آنجا که روش تیغ زنی دو طرفه از نظر میزان عملکرد شیره دهی( ۶۴/۵۹ گرم در هر بوته ) با روش عرضی (۹۴/۶۲ گرم در هر بوته ) تفاوت معنی داری نشان نداد و از طرف دیگر بقای گیاهان در روش دو طرفه ( ۸۶ درصد ) تفاوت معنی داری در سطح احتمال ۱/۰ درصد با روش عرضی (۱۲ درصد ) نشان داد . لذا این روش ( دو طرفه ) جهت تیغ زنی گیاه آنغوزه توصیه می گردد . چون ضمن اینکه این روش از نظر آماری عملکرد شیره دهی مساوی با روش عرضی دارد, ادامه حیات درصد بیشتری ازگیاهان بهره برداری شده را نیزدر مرتع امکان پذیر می سازد.
روش تیغ زنی طولی با وجود بقای بالای گیاهان در این روش از نظر شیره دهی نتیجه خوبی نداشت ( ۶۶/۱۹ گرم در هر بوته ) و محل تیغ خورده پس از چند بار تیغ زدن دچار خشکیدگی می شد و شیره دهی به شدت کاهش می یافت. 
در روش تیغ زنی یکطرفه نیز بقای گیاهان بسیار خوب بود ( ۹۴درصد ), اما عملکرد شیره دهی از نظر اقتصادی مطلوب نبود لذا این روش توصیه نمی شود . روش تلفیقی نیز هم از نظر عملکرد شیرابه و هم از نظر بقای گیاهان نسبت به روش دوطرفه در سطح پائین تری قرار داشت و از این لحاظ اختلاف معنی داری در سطح احتمال ۱/۰ درصد با هم داشتند . که این روش نیز توصیه نمی شود .


رضا امید بیگی
محمد رضا پیر مرادی 
قاسم کریم زاده
* استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
** کارشناس ارشد باغبانی
*** استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
منابع مورد استفاده 
۱-اشرافی, علی, ۱۳۶۸. بهره برداری آنغوزه. انتشارات اداره کل منابع طبیغی استان فارس,۸۰ صفحه.
۲-پیر مرادی, محمد رضا,۱۳۸۱.بررسی روشهای مختلف تیغ زنی ریشه و برخی فاکتورهای دیگر بر عملکرد و بقای گیاه دارویی آنغوزه.پایان نامه دوره کارشناسی باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس,۸۱ صفحه.
۳- حیدری پور, مسعود, ۱۳۶۹. آنغوزه, انتشارات اداره کل منابع طبیعی استان کرمان, ۲۸ صفحه..
۴- زرگری, علی, ۱۳۷۵. گیاهان دارویی, انتشارات دانشگاه تهران, جلد دوم, ۹۷۶ صفحه . 
۵-شاد, قاسم,۱۳۷۴.آتکولوژی کما آنغوزه و بررسی روشهای بهره برداری از آن در منطقه محمد آباد چلپو کاشمر. پایان نامه دوره کارشناسی ارشدمرتع, دانشکده منابع طبیعی, دانشگاه علوم کشاورزی گرگان. ۱۱۲ صفحه . 
۶- محمدی, غلامرضا و مسعود علیها, ۱۳۶۸. مطالبی پیرامون باریجه, انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور, ۲۴ صفحه.
۷- Bremness, L,۱۹۹۴. Herbs. Kyodoprinting Co. Publ. London.pp.۲۸۹.
۸-Nassar, M., E. Abu Mustafa & A. Ahmed, ۱۹۹۵. sesquiterpene coumarins from Ferula assa – foetida L. Pharmazie . ۵۰: ۷۶۶ – ۷۶۷.
۹-Noleau, I., H. Rochard & A. S. Peyroux, ۱۹۹۱,Volatile component in Leek and Asafetida. Journal of essential oil research, ۳: ۸۹۹-۹۰۰
۱۰-Kaajimoto, T., K Yahiro & T. Nohara, ۱۹۸۹. Sesquiterpenoid and disulfid derivative from Ferula assa-foetida. Phytochemistry, ۲۸:۳-۱۷.
۱۱- Sefidkon, F., F. Askari & M. Mirza, ۱۹۹۸. Essential oil composition of Ferula assa-foetida L. Journal of Essential Oil Research, ۱۰: ۶۸۷-۶۸۹
۱۲- Rajanikanth, R., B. Ravindranath & M.L. Shankaranarrayana, ۱۹۸۴ .Volatile polysuphides of asa – foetida. Phytochemistry ..۲۳: ۸۹۹-۹۰۰.
۱ Apiaceae 
۲ Monocarpic
۳ Cumarin drivative foetidin
۴ Kamolonfrol
۵ Episamarcandin
۶ Umbelliperenin and conferol
۷ Kaempher


اسطوخودوس


اسطوخودوساسطوخودوس گیاهی است چندین ساله به ارتفاع حدود نیم متر با برگهای متقابل ، باریک ، دراز سبز رنگ و پوشیده از کرکهای سفید پنبه ای . گلهای آن برنگ بنفش و بصورت سنبله می باشد . قسمت مورد استفاده این گیاه ، گلها و سرشاخه های گلدار آن است .
اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد . طعم آن تلخ است و بعلت بوی مطبوع آن در عطر سازی مصرف می شود . اسانس اسطوخودوس که از تقطیر گل و سرشاخه های گلدار این گیاه بدست می آید مایعی است زردرنگ یا زرد مایل به سبز که دارای بوی مطبوعی است . اسانس اسطوخودوس دارای حدود ۴۰% استات لینالیل است همچنین در آن ترکیباتی نظیر اسید بوتیریک ، اسید پروپیونیک و اسید والریک ، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد . اسطوخودوس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است . 
● خواص داروئی: 
۱) برای رفع خستگی و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ریخته و برای مدت یکربع ساعت در آن دراز بکشید . 
۲) گرفتگی ها را باز می کند .
۳) مقوی معده است .
۴) ادرار آور می باشد .
۵) معرق است و تب را پائین می آورد . 
۶) صفرا بر بوده و کبد را بکار می اندازد و بیماری های کبدی را برطرف می کند .
۷) ضد تشنج است 
۸ ) برای تقویت عمومی بدن خوب است .
۹) کرم های معده و روده را از بین می برد .
۱۰) بیماری های سینه و سرفه را برطرف می کند .
۱۱ ) در معالجه زکام موثر است .
۱۲) از آن می توان بعنوان مسهل و تمیز کننده استفاده کرد. 
۱۳) برای رفع بیماریهای مجاری و ادرار مفید است .
۱۴) برای برطرف کردن رعشه و سرگیجه حدود ۵ گرم از پودر آنرا با عسل مخلوط کرده و هر شب بخورید . 
۱۵) برای رفع فراموشی و تقویت حافظه از دم کرده اسطوخودوس استفاده کنید .
۱۶) برای رفع بیخوابی یک قطره از روغن اسطوخودوس را روی یک تکه پنبه بچکانید و آنرا داخل بالش خود قرار دهید خواب مطبوعی برای شما می آورد .
۱۷) برای برطرف کردن غم و اندوه هر روز دم کرده اسطوخودوس بنوشید . 
۱۸) اگر دست و پای شما خواب می رود از این گیاه استفاده کنید .
۱۹) برای پیشگیری از آب آوردن بدن دم کرده اسطوخودوس بنوشید .
۲۰) زردی را برطرف می کند .
۲۱) برای رفع حالت تهوع و سرگیجه مفید است .
۲۲) سردرد و سردردهای یکطرفه را درمان می کند .
۲۳) برای معالجه ضعف اعصاب مفید است .
۲۴) طپش قلب را از بین می برد .
۲۵) آسم را برطرف می کند .
۲۶) برای رفع ترشحات زنانه می توانید از این گیاه استفاده کنید .
۲۷) برای برطرف کرده سوء هاضمه یک قطره اسانس اسطوخودوس را در یک لیوان آب نیم گرم ریخته و یا یک فنجان از دم کرده آن را بنوشید . 
۲۸) اسطوخودوس درمان کنده رماتیسم ، آرتروز و نقرس است . برای این منظور کمپرس آنرا بر روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه ۲ قطره روغن آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و عضو دردناک را با آن ماساژ دهید .
۲۹) زخم های کهنه را با مالیدن اسانس اسطوخودوس که در الکل حل کرده اید برطرف کنید . 
۳۰) برای درمان بیماریهای ریوی ۲ تا ۳ قطره روغن اسطوخودوس را با یک قاشق غذا خوری روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و سینه و پشت بیمار را ماساژ دهید .
۳۱) مالیدن پماد اسطوخودوس زخم ها را ضد عفونی کرده و التیام می بخشد . 
۳۲) برای برطرف کردن بوهای نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد عطر مطبوعی را در هوا پخش می کند . 
۳۳) برای رفع بیخوابی یک قاشق چایخوری پودر اسطوخودوس را با یک قاشق چایخوری پودر سنبل الطیب مخلوط کرده و در یک لیوان آبجوش ریخته و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید . این دم کرده را یکساعت قبل از رفتن برختخواب میل کنید تا بیخوابی شما برطرف شود .
● طرز استفاده: 
۱) دم کرده اسطوخودوس : حدود ۵ گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت ۱۰دقیقه دم کنید . مقدر مصرف این دم کرده ۴-۳ فنجان در روز است . 
۲) کمپرس اسطوخودوس : ۳۰ گرم گل و یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آبجوش مخلوط کرده و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید . 
۳) اسانس و روغن اسطوخودوس را می توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها تهیه کنید برای مصرف یک قطره از آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کرده و برای ماساژ استفاده کنید . و یا یک قطره آنرا روی یک حبه قند و یا یک قاشق عسل مخلوط کرده بخورید .
● مضرات : 
اسطوخودوس گیاهی است بی ضرر که همه می توانند از آن استفاده کنند . فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نست و باعث آشفتگی می شود . اینگونه اشخاص باید آنرا با سکنجبین یا کتیرا بخورند.

آویشن


آویشنگیاهی است علفی شبه درختچه ای چند ساله که تاریخ گل آوری آن از اردیبهشت تا شهریور می باشد. پراکنش آن بفراوانی در نقاط کوهپایه ای, مراتع, خاکهای شنی, سنگلاخی, در جنگلهای آزاد و در مناطق کم درخت پست تا مرتفع رشد می کند. توزیع جغرافیایی آن در مناطق معتدل اروپا و آسیا و همچنین گرینلند, ایسلند و مناطق اطراف رودخانه ینی سئی سیبری می باشد. محل استقرار آن در آمریکای شمالی می باشد. قسمت های هوایی آن قبل از مرحله گل آوری جمع آوری می گردد. قسمت های فوقانی بهمراه گل چیده شده و در سایه و یا درون اطاقک های خشک کن با حرارت مصنوعی تحت شرایط ۴۰ درجه سانتی گراد خشک می شود. دارو دارای عطر و قدری طعم تلخ, مزه ادویه ای می باشد. این دارو حاوی ۳/۰ درصد اسانس است که ترکیبات آن بستگی به منشا جغرافیایی و سایر فاکتورها دارد. همچنین دارو دارای فلاون ها, تانن ها و ترکیبات تلخ می باشد. 
اثرات مفیدی در درمان بیماریهای مجاری تنفسی فوقانی و نیز ناراحتی های جهاز هاضمه دارد و این بعلت کاهش اسپاسم وجلوگیری از نفخ می باشد. بصورت مصرف داخلی بفرم دم کرده قطره یا شربت برای سرفه های محرک زکام و آبریزش مجاری تنفسی فوقانی و هم چنین ناراحتی های جهاز هاضمه بکار می رود. به عنوان استعمال خارجی در درمان زخم های چرکی و روماتیسم کاربرد دارد. اسانس این گیاه دارای خاصیت ضد عفونی کننده است و برای تهیه برخی غرغره و دهان شویه ها و خمیردندان بکار می رود ولی ازطرف دیگر شبیه روغن آویشن است. دارو منحصرا بصورت وحشی جمع آوری شده و بنابراین شامل گونه های مختلفی از آویشن می باشد.

اکلیل کوهی (رزماری)


اکلیل کوهی (رزماری)● مقدمه
گیاه رزماری از قدیم الایام مورد توجه مردم بوده است. لیکن از آن به عنوان دارو استفاده نمی‌شده وعموماً در مراسم تشریفاتی و جشن‌ها ، بعنوان سمبل عشق و علاقمندی به کار می‌رفته است. رومیان قدیم برای اولین بار به کشت این گیاه اقدام نمودند و بتدریج در قرن اول میلادی به خواص درمانی این گیاه پی بردند و از آن پس این گیاه نیز بعنوان گیاه دارویی شناخته شد.
● خصوصیات گیاه شناسی 
اکلیل کوهی (Rosmarinus officinalis) ، گیاهی است خشبی، چند ساله، همیشه سبز و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) ، منشأ این گیاه مناطق آهکی نواحی مدیترانه گزارش شده است. ارتفاع این گیاه بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش داشته و بین ۱ تا ۲ متر متغیر است. برگها سبز رنگ، متقابل، باریک ، بلند و نوک تیز است. سطح رویی برگ صاف و فاقد کرک است در حالی که پشت برگ سفید رنگ و پوشیده از کرک می باشد. گلها کوچک و آبی رنگ بوده و اواخر بهار از لابلای برگها خارج می شود. گلها به ندرت سفید رنگ است. گلهای این گیاه نوش فراوانی تولید کرده و شدیداً عسل آور است .
● مواد موثره:
برگها وگلهای این گیاه حاوی مواد موثره هستند . از اینرو پیکر رویشی اکلیل کوهی از بوی مطبوعی برخوردار است . مواد موثره این گیاه را اسانس، تانن و مواد تلخ تشکیل میدهد . مقدار اسانس دربرگهای خشک بین ۵/۰ تا ۵/۱ درصد می باشد. مهمترین ترکیبات اسانس را سینئول (cineole)، کامـفور (camphor)، بورنـیل استات (bornyl acetate) و اسید رزماریک تشکیل
می دهد. ترکیبات دیگر گیاه را موادی نظیر فلاونوئیدهای آپی ژنین، روتین، لوتئولین و کومارین های آمبلی فرون، هرنیارین تشکیل و اسیدهای گیاهی نظیر اسید کافئیک نیز در برگهای این گیاه وجود دارد . 
● اثر درمانی
ترکیبات موجود در عصاره اکلیل کوهی به سبب تحریک متابولیسم و تسریع گردش خون سبب گشادکنندگی عروق و مویرگها شده و بدین ترتیب باعث تقویت و شادابی پوست و مو می گردد. این عصاره از ریزش مو جلوگیری کرده و لذا در تولید فرآورده هـای بهداشتی و آرایشی بر روی مو و پوست معمولی و چرب کاربرد زیادی دارد. 
● سایرکاربردها 
از گیاه رزماری همچنین در درمان فشار خون، نفخ و بی اشتهایی استفاده می‌شود. مصرف موضعی آن نیز دردرمان دردهای عضلانی و بیماریهای رماتیسمی کاربرد دارد. اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی شدید داشته و بعنوان طعم دهنده در داروهای بد مزه بکار می‌رود. همچنین مواد مؤثره این گیاه خاصیت نگاهدارندگی شدید داشته و در صنایع غذایی و کنسرو سازی کاربرد فراوانی دارد.
● فرآورده‌ها
از مواد مؤثره این گیاه پمادها و کرمهایی جهت درمان دردهای رماتیسمی و عضلانی تهیه شده است. اگرچه عصاره‌های پروپلین گلایکولی این گیاه بعنوان مواد اولیه تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد لیکن از عصاره‌های آبی و آبی الکلی و حتی عصاره‌های خشک این گیاه نیز درتهیه داروهای معالجه کننده ناراحتی های گوارشی استفاده می‌شود. مهمترین فرآورده های تولیـدی ازعصـاره های این گیاه شامل شامپوها ، نرم کننده های مو، لوسیونهای دست و صورت و ژل حمام می باشد.
● محصولات شرکت دارویی زردبند
▪ گیاه اکلیل کوهی با مقادیر استاندارد مواد مؤثره.
▪ اسانس اکلیل کوهی به شماره مجوز ۰۳۸- (زـ ب)-۸۲- م.
▪ عصاره گلایکولی اکلیل کوهی جهت استفاده در فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی به شماره مجوز ۰۰۳- (زـ ب)-۷۹- م.


دکتررضا امیدبیگی
مشاورعلمی شرکت دارویی زردبند romidbaigi@yahoo.com
مهندس محمدرضاباستان
کارشناس تحقیقات کشاورزی شرکت دارویی زردبند agri@zardband.com
مراجع:
۱- زرگری, علی, ۱۳۷۶. گیاهان دارویی, انتشارات دانشگاه تهران, جلد چهارم , ۹۶۹ صفحه.
۲- Andrew¸C. ۱۹۹۶. The encyclopedia of medicinal plants. Dorling Kindersley.
۳- Bruneton¸J. ۱۹۹۵. Pharmacognosy¸ Phytochemistry¸ Medicinal Plants¸ Lavoisier pub. Paris.
۴- Dragoco catalogues¸ Extrapones. 
۵-The complete german conmmission E monographs,۱۹۹۸,۱۹۷.
۶- Happer¸ H. ۱۹۸۷. Herbal cosmetics¸ Thorsons pub. 
۷- Markers¸ A. ۱۹۹۷. Herbal extracts in cosmetics the worldwide dictionary for the cosmetic industry. 
۸- Martindale ۱۹۸۸. 
Chemical Abstracts
hair product 
۱۹۹۴-vol:۱۲۰
- hair lotion contg., for alopecia prevention and treatment, ۱۱۱:P۴۵۰۴۶w 
- hair growth lotions contg. mercuric salts and, ۱۱۱:P ۱۲۰۶۲۳n, P۱۲۰۶۲۵q
- hair prepns. contg. keratin driv. And, ۱۱۱:P ۱۵۹۹۹۱f 
- hair prepns. contg. microbicide and, for dandruff control, ۱۰۶:P۷۲۶۹۵k 
۱۹۹۳-vol:۱۱۸
- hair conditioner contg. chiein driv. and, No:۶ P ۴۵۴۴۶w 
۱۹۹۴-vol:۱۲۰
- hair conditioner contg. disodium cocoumphodracetate and, No:۸ P۸۶۰۸۵n 
- laccase from, as oxidants, hair dyes and permanent hair wave-seeting compns. contg., No:۲۲ P ۲۷۹۸۴۷w
۱۹۹۷-vol:۱۲۶
- hair treatment compns., No:۷ P ۹۴۶۰۲t 
- hair tonic and growth stimulant comns contg. kankosozol and rosemary exts. No:۶ P ۷۹۷۸۳j 
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- hair dye compn. contg. alaccase, No:۹ P ۱۲۰۵۸۹u, P ۱۲۰۵۹۰n 
- hair dye compn. contg. alaccase, No:۹ P ۱۲۰۵۹۶u 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- hair cleaner compn. contg. behentrimonium chloride, aloe vera gel and glycerol, No:۲۴ P ۳۴۸۷۱۵d 
- two component hair dye contg. sulfites and glycols as penetration promotors, No:۱۹ P ۲۷۷۷۱۸r 
- hair compns. contg. zinc pyrithione and piroctone olamine for treatment of dandruff, No:۶ P ۸۱۸۳۲d 
anti wrinkle/anti aging 
۱۹۸۷-۱۹۹۱
- anti wrinkle cosmetics contg. titania sol and, ۱۱۱:P ۲۰۱۳۸۸s
۱۹۹۴-vol:۱۲۰ 
- anti aging cosmetics contg., No:۲۲ P ۲۷۹۸۶۳y 
۱۹۹۹-vol:۱۳۰ 
- anti wrinkle cosmetics contg. rosemarinic acid, No:۱ P ۷۲۷۷g 
- essence, collagen bundle conditioner; wrinkle-preventing cosmetics contg. collagen bundle conditioners and inflammatory inhibitors, No:۱۳ P ۱۷۲۷۹۸k
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- antiaging anti wrinkle cosmetics contg. glutathione and plant exts. as elastase inhibitor, No:۱۷ P ۲۳۳۴۱۴ b 
- skin prepns.contg. antioxidants to prevent photoaging, No:۴ P۴۹۲۱۶n 
۲۰۰۱-vol:۱۳۴
- antiaging cosmetic contg. camu-camu (myreiaria dubia) exts. and active O scavengers, No:۱ P ۹۱۶۹e
۲۰۰۱-vol:۱۳۵ 
- cosmetic or topical compns. for prevention or treatment of skin damage or aging caused by uv, No:۲ P ۲۴۴۰۵t 
cleansers 
۱۹۸۷-۱۹۹۱ 
- cosmetic cleansers contg. N-acetyl glutamate and, ۱۰۶:P ۱۶۲۳۸۸s 
- cosmetic cleansers contg. caseins and oil and, ۱۱۰:P ۱۴۱۲۸۰t 
۱۹۹۳-vol:۱۱۸ 
- cosmetic for cleansing and moisturizing contg., NO:۲۲ P ۲۱۹۴۸۰v 
۱۹۹۸-vol:۱۲۸ 
- oil-in-water cosmetic cleansing emulsions for improving skin conditions, No:۱۶ P ۱۹۶۴۷۴m 
- combination of surfactants, chelating agents and essential oils as disinfectants and cleaning agents, No:۱۱ P ۱۳۲۴۹۲h 
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- cleaning path for improving skin condition, No:۱۰ P ۱۳۴۴۲۵z
moisturizing 
۱۹۹۳-vol:۱۱۸ 
- cosmetic for cleansing and moisturizing contg., No:۲۲ P ۲۱۹۴۸۰v 
۱۹۹۶-vol:۱۲۵
- rheol. structural anal. and cosmetic efficacy of an honey based hydrating cream, No:۴ P ۴۱۴۰۸g 
lotions 
۱۹۹۸-vol:۱۲۸ 
- cosmetic lotions contg. acidic water and, No:۴ P ۳۹۴۱۰v 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- after shave lotions contg. lower alcs., astringents, and polyalcs. and plant exts., No:۲۶ P ۳۷۶۵۵۸v 
Skin-lightening 
۱۹۹۵-vol:۱۲۳ 
- skin lightening cosmetics contg. melanin formation inhibitor extd. From plants, No:۱۶ P ۲۰۸۴۹۶q 
۱۹۹۶-vol:۱۲۵ 
- skin lightening cosmetics contg. amine drivs. and plant exts., No:۶ P ۶۷۱۸۵g
۱۹۹۷-vol:۱۲۷ 
- skin lightening cosmetics contg. plant exts. showing strong tyrosinase inhibiting activity, No:۲ P ۲۳۵۳۵h 
۱۹۹۸-vol:۱۲۹ 
- skin lightening cosmetics contg. alkoxysalicylate and plant exts., No:۲۴ P۳۲۰۹۶۳g 
- skin lightening cosmetics contg. tranexamate and plant exts., No:۲۴ P ۳۲۰۹۶۲f 
۱۹۹۹-vol:۱۳۱
- skin whitening compn. with hypopigmenting component and antioxidant, No:۲۳ P ۳۱۴۱۱۸k 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- skin lightening cosmetics contg. garden balsam exts. or bisnaphthoquinone compd. contained therein, No:۴ P ۵۰۸۷۹r 
anti bacterial/anti acne 
۱۹۹۸-vol:۱۲۹
- lignan glycoside combinations with antisebum/antibacterial agents for prevention of acne and dandruff, No:۲۶ P ۳۴۷۲۹۵c , P ۳۴۷۲۹۶d 
۲۰۰۱-vol:۱۳۵
- ext. for bactericide combinations in detergents, No:۹ P ۱۲۴۱۵۶f 
- cosmetics contg bactericides and plant exts., No:۴ P ۵۰۹۱۱z 
cosmetic preservative 
۱۹۸۲-۱۹۸۶ 
- cosmetic preservative contg. condensate of oil and glyceride and, ۱۰۰:P۱۷۹۹۴۷x 
- exts. of, as preservatives for food, cosmetics, and pharmaceutical, ۹۶:P۴۰۷۲۸g 
۱۹۹۶-vol:۱۲۴ 
- inhibition of lipids peroxidn. In cosmetics by rosmarinus officinalis ext., No:۲ P ۱۵۲۳۳f
۲۰۰۱-vol:۱۳۴ 
- extn. of natural plant ingredients as preservatives, No:۱۵ P۲۰۶۸۵۱x 
dental products 
۱۹۸۲-۱۹۸۶
- mouth washes contg. dispensing base, in relation to, ۱۰۴:P ۱۰۶۱۱e 
- oral deodorants contg. menthol and, ۹۹:P ۱۸۱۲۸۸h

اسفرزه


اسفرزهگیاهی است علفی، چندساله به بلندی ۱۰-۵ سانتی متر، بدون ساقه و با کرک های نرم، برگ ها به حالت روزت کشیده، باریک تا نیزه ای، نوک تیز، پوشیده از کرک های کم و بیش فراوان است. سنبله گرد یا کشیده و کرکدار است. گلبرگ ها لوب دار، تخم مرغی یا گرد - قلبی شکل، قایقی شکل- و تخمدان دارای دو تخمک است. دانه ها و پوست دانه، اندام دارویی این گیاه را تشکیل می دهد. دانه ها تخم مرغی و قایقی شکل به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای با ته رنگ ملایم صورتی است. زمان جمع آوری دانه ها مردادماه است. انتشار عمومی این گونه در هندوستان، پنجاب، ایران و جزایر قناری است. دانه های اسفرزه دارای موسیلاژ، پروتئین، قند، روغن ثابت و تانن است. موسیلاژ حاصل از آن دارای دو بخش است که یک قسمت در آب سرد و قسمت دیگر در آب داغ محلول است. قسمت محلول در آب داغ پس از سرد شدن به حالت ژل درمی آید. از دانه اسفرزه به عنوان ضدسرفه، ضد التهاب دستگاه گوارش، ملین و در درمان سندروم روده تحریک پذیر استفاده می شود. از موسیلاژ آن در فرآورده های آرایشی به عنوان امولسیون کننده و از پوست دانه ها به صورت موضعی در رفع تحریک پوست استفاده می شود. از اسفرزه در طب گذشته به صورت خوراکی به عنوان ملین و به صورت موضعی به عنوان ضدالتهاب استفاده می شده است. از فرآورده های موجود در بازار می توان به گرانول پسیلیوم و پودر پسیلیوم اشاره کرد. دانه های این گیاه با دانه گیاهان تیره شب بو، میوه های تیره گندمیان و سایر گونه های جنس Plantggo ممکن است اشتباه شود.
۵-۳ گرم پوست دانه به صورت خوراکی به عنوان ملین یا ۱۰-۵ گرم دانه پس از چند ساعت غوطه ور بودن در آب گرم همراه با مقدار زیادی آب می تواند مصرف شود.
سحر شهنازی

اوکالیپتوس


اوکالیپتوساوکالیپتوس درخت همیشه سبزی است به ارتفاع بیش از ۹۰ متر و تقریباً در همه جای دنیا وجود دارد. قسمت مورد استفاده، در گیاه درمانی، برگ تازه یا خشک شده آن است که اسانس مفیدی دارد. مصرف و عملکرد: به صورت بخور، ضدعفونی کننده مجاری تنفسی است؛ و به صورت قطره یا شربت ضدسرفه است؛ و به صورت خمیر دندان و دهان شویه نیز مصرف درمانی دارد. 
همچنین ضدتب، خلط آور، پایین آورنده قند خون ( انواع دیابتها ) است در گذشته نیز، پودر برگ آن برای پر کردن دندانهای پوسیده کاربرد داشته است.
طریقه و مقدار مصرف خوراکی: ۲۰ تا ۵۰ گرم برگ اوکالیپتوس را در ۴ لیوان آب جوش دم کنید و صبح و ظهر و شب هر دفعه یک یا دو استکان با شکر یا عسل تناول کنید. هشدار: زیاده روی در مصرف اوکالیپتوس، مثلاً خوردن ۴ تا ۲۴ سانتیمتر مکعب از اسانس اوکالیپتوس، محرک شدید معده و روده است و باعث سرگیجه و کهیر و حتی مرگ انسان می شود.

بابونه


بابونه● خصوصیات گیاه شناسی:
بابونه (Matricaria chamomilla) گیاهی است علفی ، یک ساله متعلق به تیره گل ستاره ایها (Asteraceae) . منشأ این گیاه آسیای صغیر گزارش شده است ولی در شمال و جنوب آمریکا و همچنین دراسترالیا نیز می روید. ارتفاع این گیاه بین ۵۰ تا ۸۰ سانتی متر است .
برگها منقسم، باریک، کشیده، نیزه ای شکل ، صاف و فاقد کرک بوده و به صورت متناوب نسبت به یکدیگر روی ساقه قرار می گیرند. گلها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی ظاهر می شوند. 
قسمت میانی گلها که مجموعه ای از گلچه های لوله ای زردرنگ است در اوایل رویش نیمه کروی است ولی با نمو گلها و باز شدن گلچه های لوله ای کمابیش مخروطی شکل (به شکل کله قند) میشوند. قطر گلهای بابونه متفاوت و بین ۵/۱ تا ۳ سانتی متر است .
● مواد موثره: 
گلهای بابونه حاوی مواد موثره هستند. هنگامی که گلها کاملاً باز می شوند از بیشترین مقدار ماده موثره برخوردارند. در گلهای بابونه اسانس، فلاونوئید و مواد موسیلاژی ساخته و ذخیره میشود. 
مهمترین ترکیبات اسانس را کامازولن و آلفا بیسابلول تشکیل می دهند. مهمترین فلاونوئیدهای موجود در گل بابونه عبارتند از آپی ژنین، آپی ژنین-۷- گلایکوزید و لوتئولین.
● کاربرد:
کامازولن دارای خاصیت ضد التهاب است و در مصارف خارجی از عصاره آن کرم های ضد التهاب پوستی و جلوگیری از اگزما تهیه می شود. پمادهای حاصل از این گیاه جهت معالجه سوختگیهای پوستی نیز استفاده می شود. عصاره بابونه به رشد و تقویت پوست و مو کمک کرده و سبب جلوگیری از حساسیت های پوستی می شود. ترکیبات موجود در عصـاره بـابونـه سبب تسریـع گردش خون درمنطقه حساس و آسیب دیـده شده و تقسیم سلول و در نهایت ترمیم زخم را تسریع می نماید. 

دکتر رضا امید بیگی
مراجع: 
۱-امیدبیگی، رضا، تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد سوم، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۹، ۳۹۷ 
۲-امیدبیگی، رضا، بابونه، نشریه ترویجی. 
۳- Dragoco catalogues¸ Extrapones 
۴- Martindale ۱۹۸۸.
۵- Budavari¸ F.۱۹۸۹. the merk index ۱۱th ed